Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn vừa ký ban hành Quyết định số 3486/QĐ-BYT về việc ban hành "Hướng dẫn tạm thời việc gộp mẫu xét nghiệm SARS-CoV-2".
Vì sao phải gộp mẫu để xét nghiệm Realtime RT-PCR phát hiện virus SARS-CoV-2? Theo PGS.TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế), việc gộp mẫu (pool) giúp tiếp kiệm nguồn lực, cho kết quả nhanh, giúp đẩy nhanh xét nghiệm sàng lọc, phát hiện sớm khối lượng lớn các ca bệnh nghi ngờ, các đối tượng tiếp xúc ca bệnh (F1) và những người có nguy cơ để hạn chế lây lan trong cộng đồng và hạn chế Tu vong.
Với phương pháp xét nghiệm gộp mẫu (pool), kỹ thuật viên lấy một phần của các mẫu để đưa vào gộp và tách chiết, xét nghiệm. Phần còn lại của các mẫu được bảo quản để xét nghiệm riêng rẽ lại lần 2 nếu xét nghiệm mẫu gộp dương tính.
Lấy mẫu xét nghiệm COVID-19 cho người dân ở Đà Nẵng. Ảnh: Lê Bảo- Minh Thuỳ
Ý nghĩa lớn nhất của việc gộp mẫu, theo PGS Khuê là giúp tăng năng lực xét nghiệm để sàng lọc nhanh chóng số lượng người cần được xét nghiệm, trong khi vẫn bảo đảm độ tin cậy, qua đó có các biện pháp phòng dịch sớm, kịp thời. Cùng đó, tiết kiệm được nhân lực, các vật tư xét nghiệm cho phòng chống dịch dự kiến còn kéo dài.
Ngày 5/8, Đà Nẵng áp dụng phương pháp xét nghiệm gộp mẫu đối với một số khu vực cộng đồng dân cư có số lượng mẫu xét nghiệm lớn (bỏ nhiều mẫu vào ống xét nghiệm để cho ra xét nghiệm gộp), phương pháp này cho ra kết quả nhanh hơn rất nhiều so với xét nghiệm từng mẫu...
Đây là cách để Đà Nẵng đẩy nhanh tốc độ xét nghiệm nhằm phát hiện bệnh nhân COVID-19 trong cộng đồng; trong khi các điều kiện xét nghiệm cũ chưa đủ nguồn lực.
Trước đó, Cục Quản lý Khám chữa bệnh đã có cuộc họp Hội đồng Chuyên môn xem xét áp dụng phương pháp này để xét nghiệm SARS-CoV-2. Cuộc họp có sự tham gia của nhiều chuyên gia hàng đầu về huyết học, truyền máu, xét nghiệm... của Việt Nam và các chuyên gia quốc tế từ Tổ chức Y tế thế giới (WHO), CDC Hoa Kỳ.
Tại cuộc họp, đại diện của WHO ủng hộ chiến lược gộp mẫu của Việt Nam và cần thay đổi theo tỷ lệ mắc của Việt Nam. Phương thức gộp mẫu tùy thuộc vào nguồn lực mỗi quốc gia, mỗi phòng xét nghiệm.
Trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu chứng tỏ hiệu quả của phương pháp gộp mẫu (pool) thực hiện xét nghiệm Realtime RT-PCR để phát hiện virus SARS-CoV-2.
"Đây là phương thức được nhiều nước áp dụng trong đó có Trung tâm dự phòng và kiểm soát dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ. FDA Hoa Kỳ cũng đã cấp phép cho vài loại sinh phẩm để dùng pool chẩn đoán SARS-CoV-2"- PGS Khuê cho hay.
Nghiên cứu tại Hoa Kỳ chứng tỏ hiệu quả của phương pháp này. Theo đó, nếu tỷ lệ hiện mắc COVID-19 trong cộng đồng dưới 10% thì làm xét nghiệm pool sẽ tiết kiệm được gần 69% năng lực xét nghiệm.
Hơn nữa thời gian trả kết quả sẽ giảm xuống rất nhiều, và làm được số lượng mẫu rất lớn cho cả một nhóm người, khu vực hay địa bàn. Ngoài ra, Singpore và Bắc Kinh (Trung Quốc) cũng áp dụng việc gộp mẫu để xét nghiệm
Một ví dụ khác là Israel. Họ đã chứng minh khi xét nghiệm 184 mẫu bệnh phẩm, gộp 8 mẫu trong 1 lần làm xét nghiệm để so sánh với 184 lần làm riêng lẻ, kết quả cho thấy không có sự khác biệt ý nghĩa.
Qua thực tế xét nghiệm 26.576 mẫu bệnh phẩm, Israel đã phát hiện ra 31 bệnh nhân COVID-19 không có triệu chứng, chứng minh chiến lược xét nghiệp gộp mẫu 8 giúp tăng công xuất xét nghiệm lên 7,3 lần, trong khi vẫn duy trì ở độ nhạy ở mức cao.
Theo Hướng dẫn của Bộ Y tế, quy trình này được áp dụng trong thời gian có dịch COVID-19, thực hiện tại các Phòng xét nghiệm COVID-19 đủ năng lực và có thể thực hiện được kỹ thuật này. Sử dụng quy trình xét nghiệm Realtime RT-PCR để phát hiện kháng nguyên của virus SARS-CoV-2.