Bệnh nhân nữ 70 tuổi, nhập viện trong tình trạng cấp cứu vì đau ngực dữ dội saukhi ăn cơm. Các bác sĩ nhanh chóng thăm khám, thực hiện các xét nghiệm và chẩn đoán nhồi máu cơ timcấp. Bệnh nhân ngay sau đó được đặt stent động mạch vành và được cứu sống khỏi một bệnh lý nguyhiểm, nguy cơ Tu vong cao.
Một trường hợp khác, bệnh nhân nam 76 tuổi nhập viện vì đau bụng dữ dội. Các bácsĩ xác định đây là trường hợp phình động mạch chủ bụng dọa vỡ, phải phẫu thuật cấp cứu. Sau mộtthời gian dài hồi sức, bệnh nhân cũng hồi phục và được xuất viện.
Hai bệnh lý trên đây xảy ra ở hai nơi hoàn toàn khác biệt là ngực và bụng, nhưnglại có chung một nguồn gốc - bệnh lý xơ vữa động mạch.
Phẫu thuật bắc cầu mạch vành tại Bệnh viện Đại học Y dược TP HCM. Ảnh: T.A |
Động mạch là các mạch máu chuyên chở oxy và chất dinh dưỡng cho cơ thể, trongđiều kiện bình thường, các động mạch rất mềm và đàn hồi. Xơ vữa động mạch xảy ra khi thành mạch máutrở nên dày và cứng do lắng đọng các mảng lipid, cholesterol và một số chất khác trên thành độngmạch, hình thành các mảng vữa.
Các mảng vữa này có thể bị vỡ ra, dẫn đến hình thành cục máu đông làm tắc nghẽncác mạch máu bị tổn thương. Từ đó có thể dẫn đến thiếu máu nuôi các cơ quan do động mạch đó nuôidưỡng, trong đó quan trọng nhất là tim, não và động mạch chủ, gây ra ba bệnh lý rất nguy hiểm vớitỷ lệ Tu vong cao là bệnh mạch vành, nhồi máu não và phình hoặc bóc tách động mạch chủ.
Tại Mỹ, bệnh mạch vành là bệnh lý gây Tu vong hàng đầu ở cả hai giới, đến nay cókhoảng 14 triệu người Mỹ đang mang trong người căn bệnh ch*t người này. Mỗi năm, khoảng 1,5 triệungười nhập viện vì nhồi máu cơ tim cấp, và 1/3 trong số đó Tu vong.
Bên cạnh 3 biến chứng nguy hiểm trên, xơ vữa động mạch còn có thể gây tắc nghẽnhoặc phình tại các động mạch khác:
- Tắc, hẹp động mạch nuôi chi gây thiếu máu chi, nếu nặng và mạn tính phải cắtcụt chi, gây tàn phế cho người bệnh.
Xơ vữa động mạch là một quá trình diễn tiến lâu dài, bệnh có thể khởi phát từ khibệnh nhân còn trẻ và kéo dài trong nhiều năm đến khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên. Cho đến nay,nguyên nhân chính xác của bệnh xơ vữa động mạch vẫn chưa được biết chính xác. Tuy nhiên, người tađã xác định được các yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh lý nguy hiểm này, bao gồm:
Để điều trị bệnh xơ vữa độngmạch, bên cạnh việc sử dụng các Thu*c do bác sĩ khám và kê toa, người bệnhcòn cần phải điều chỉnh về chế độ ăn và chế độ sinh hoạt của mình.
- Ngưng hút Thu*c lá: Vì các độc chất trong Thu*c lá làm tổn hại đến mạch máu, vìvậy, ngưng hút Thu*c giúp làm chậm quá trình xơ vữa và giảm nguy cơ xuất hiện các biến chứng.
- Tập thể dục các ngày trong tuần: Tập thể dục đều đặn có thể làm tăng tuần hoànvà thúc đẩy phát triển các mạch máu khác xung quanh chỗ hẹp, bên cạnh đó còn giúp giảm huyết áp vàgiảm nguy cơ đái tháo đường. Thời gian tập thể dục tốt nhất theo các chuyên gia là khoảng 30-60phút mỗi ngày.
- Thay đổi chế độ ăn: Giảm bớt chất mỡ và tăng cường rau xanh, trái cây trong bữaăn chính mỗi ngày có thể giúp điều chỉnh cân nặng, huyết áp, cholesterol máu và đường máu. Từ đógiảm được nguy cơ của bệnh xơ vữa động mạch.
Xơ vữa động mạch là một bệnh lý âm thầm, diễn tiến trong nhiều năm rồi độtngột xuất hiện với những biến chứng nặng nề, tỷ lệ Tu vong cao. Vì vậy, tốt nhất cần thực hiệnphòng bệnh bằng cách điều chỉnh lối sống và chế độ ăn ngay từ khi còn trẻ để tránh được căn bệnhnguy hiểm này.