Đau dây thần kinh hậu zona là một biến chứng của bệnh zona, do virut thủy đậu (herpes zoster) gây ra.
đau dây thần kinh hậu zona là một biến chứng của bệnh zona, do virut thủy đậu (herpes zoster) gây ra. Hầu hết các trường hợp bệnh zona khỏi trong vòng một vài tuần nhưng nếu đau kéo dài sau khi khỏi các tổn thương ban và bọng nước được gọi là đau thần kinh hậu zona.
Các yếu tố nguy cơ
Một số yếu tố có thể dễ dẫn đến
đau dây thần kinh hậu zona bao gồm: cao tuổi (thường trên 50 tuổi). Giới nữ hay bị hơn nam; Có biểu hiện đau nhiều trong giai đoạn có tổn thương ban và bọng nước; Ban và bọng nước nặng và lan rộng; Có các biểu hiện tiền triệu (đau và dị cảm đau vùng dây thần kinh bị ảnh hưởng trước khi xuất hiện ban và bọng nước); Cơ thể suy giảm miễn dịch như đang dùng Thu*c ức chế miễn dịch, Thu*c corticoid, Thu*c chống thải ghép ở những người ghép tạng, nhiễm HIV...; Một số yếu tố về mặt tâm lý xã hội cũng có thể thúc đẩy xuất hiện
đau dây thần kinh hậu zona; Vị trí tổn thương: Nguy cơ là thấp nếu zona ở vùng cằm, cổ và thắt lưng. Nguy cơ trung bình ở vùng ngực. Nguy cơ cao nhất ở vùng chi phối của dây thần kinh sinh ba (dây thần kinh sọ não số V), đặc biệt là nhánh mắt (vùng mặt) và đám rối thần kinh cánh tay.
Biểu hiện bệnh
Các biểu hiện của
đau dây thần kinh hậu zona thường giới hạn ở những vùng da đầu tiên xảy ra bệnh zona và thường chỉ một bên cơ thể. Có thể bao gồm:
Đau. Đau vẫn tiếp tục dai dẳng vài tháng hoặc thậm chí hàng năm sau mặc dù tổn thương ban đầu đã giảm hoặc hết. Cảm giác đau nóng rát, giần giật, đau nhói trong sâu.
Nhạy cảm đau. Cảm giác đau xuất hiện khi có các kích thích mà bình thường không gây đau hoặc khó chịu như tiếp xúc nhẹ, kể cả tiếp xúc với quần áo, hơi nóng hoặc hơi lạnh.
Ngứa và tê. Ít gặp hơn. Hiếm gặp hơn có thể có biểu hiện yếu hoặc liệt cơ.
Các biểu hiện có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ, ăn uống và thậm chí gây trầm cảm và cách biệt xã hội.
Nguyên nhân do đâu?
Trong thời gian bị nhiễm trùng ban đầu của bệnh thủy đậu, một số virut ở tế bào thần kinh của cơ thể trong trạng thái không hoạt động. Nhiều năm sau, virut có thể bị tái kích hoạt gây ra bệnh zona. Vì cơ thể đã có miễn dịch chống lại virut nên ban và bọng nước chỉ xuất hiện ở vùng da bị chi phối bởi dây thần kinh có virut tái hoạt động.
đau dây thần kinh hậu zona xảy ra nếu các sợi thần kinh bị tổn thương trong đợt bùng phát của bệnh zona. Sợi thần kinh bị tổn thương không thể gửi tin nhắn từ da đến não bộ theo cách thông thường mà thay vào đó, các thông điệp trở nên rối loạn gây đau dai dẳng hàng tháng, thậm chí cả năm.
Điều trị thế nào?
Thăm khám vùng bị zona có sẹo, giảm cảm giác hoặc quá mẫn, thậm chí dị cảm. Trong hầu hết trường hợp,
đau dây thần kinh hậu zona có thể được chẩn đoán dựa vào lâm sàng mà không cần làm xét nghiệm.
Bác sĩ cần giải thích cho người bệnh hiểu được bản chất của bệnh, bao gồm cả tính chất dai dẳng của triệu chứng và mục tiêu của điều trị; Khuyên người bệnh mặc quần áo rộng rãi, chất liệu cotton sẽ giảm được kích thích lên vùng da nhạy cảm.
Hiện chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu. Trong nhiều trường hợp, có thể cần phải kết hợp các phương pháp điều trị để giảm đau. Thường kết hợp các Thu*c giảm đau tại chỗ (miếng dán có chứa Thu*c giảm đau hoặc bôi Thu*c giảm đau) và Thu*c giảm đau toàn thân, Thu*c chống trầm cảm ba vòng, Thu*c chống co giật, Thu*c giảm đau dạng Thu*c phi*n... Tuy nhiên, đau hoặc khó chịu đáp ứng kém với các Thu*c giảm đau thông thường. Những trường hợp nặng hơn có thể cần dùng phương pháp thủy châm bằng các Thu*c tăng cường dinh dưỡng, bổ thần kinh; phương pháp kích thích điện thần kinh qua da; tiêm Thu*c phong bế dây thần kinh...
Vắc-xin có thể giúp ngăn ngừa bệnh zona và
đau dây thần kinh hậu zona ở người trưởng thành.
Bệnh zona thường đau trước khi phát ban. Nguy cơ phát triển
đau dây thần kinh hậu zona giảm một nửa nếu bắt đầu dùng Thu*c kháng virut trong vòng 72 giờ từ khi xuất hiện phát ban bệnh zona.
Ðau dây thần kinh hậu zona ảnh hưởng đến các dây thần kinh và da. Ðau có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ và ăn uống. Nguy cơ
đau dây thần kinh hậu zona tăng theo tuổi tác, chủ yếu gặp ở những người trên 60 tuổi (chiếm khoảng 1/3 số người bị bệnh). Vùng da bị đau cũng khác nhau, nhưng zona ở phần trên của cơ thể, đặc biệt là vùng mặt có nguy cơ
đau dây thần kinh hậu zona cao hơn rõ rệt các vùng khác. Hiện chưa có Thu*c điều trị đặc hiệu mà chỉ là điều trị triệu chứng. Với hầu hết các trường hợp, đau có thể giảm dần theo thời gian. Biểu hiện đau thường giới hạn ở vùng da bị bệnh lúc đầu, chủ yếu là vùng chi phối của trục thần kinh và chỉ ở một bên của cơ thể.
BS.
Yến Ngọc