Rất nhiều chất hóa học, có trong kem chống nắng có liên quan đến nguy cơ bị ung thư da. Những chất nguy hiểm nhất có trong kem chống nắng là: oxybenzone, hương liệu tổng hợp và retinyl panmitate, (vitamin A).
kem chống nắng cũng được coi là nguyên nhân, gây ra sự phá hủy cấu trúc rặng san hô và các sinh vật biển khác. An toàn nhất vẫn là, sử dụng
kem chống nắng có chứa kẽm oxit và titan dioxit, mà không phải dạng chứa các hạt kích cỡ nano.
Vitamin D hay còn gọi là vitamin mặt trời, khác với các loại vitamin khác, do có ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể con người. Và trong khi, nhiều nhà nghiên cứu đề cập đến vitamin D, như là một vitamin thông thường, thì thực chất vitamin này là một steroid hóc môn, mà bạn có thể nhận được thông qua việc phơi nắng, thực phẩm, cũng như qua các dạng bổ sung bằng đường uống. Các thụ thể của vitamin D, được tìm thấy ở mọi nơi trong cơ thể, từ các tế bào thông thường, đến các tế bào xương và não bộ.
Thật không may, nhiều quan niệm của các chuyên gia da liễu và phương tiện truyền thông, đã có những quan điểm chưa đúng về việc chống nắng, bằng việc sử dụng
kem chống nắng để phòng chống ung thư da, và lờ đi việc phơi nắng quan trọng thế nào với con người. Bởi nhiều người không nhận thấy được, việc thiếu hụt vitamin D, không chỉ làm tăng nguy cơ mắc ung thư da, mà còn gây ra nhiều bệnh ung thư phổ biến khác, trong đó có ung thư hắc tố da, một trong những ung thư ác tính nhất.Ung thư vú và ung thư tiền liệt tuyến, là hai ví dụ kinh điển cho việc thiếu vitamin D, làm bạn dễ dàng chịu những thương tổn với các bệnh hơn. Việc thiếu hụt vitamin D, còn khiến chúng ta dễ mắc các bệnh tim mạch, tiểu đường, loãng xương và các bệnh mạn tính khác. Nhiều bằng chứng khoa học cho thấy, chi tiết những lợi ích của việc tiếp xúc với tia UV, cả lợi ích về việc tổng hợp được vitamin D và nhiều lợi ích khác.Nhưng điều quan trọng nhất vẫn là, bạn ngăn ngừa được ung thư da, bằng cách dành thời gian, cho việc phơi nắng hằng ngày một cách thông minh nhất.Nguy cơ bị ung thư da chỉ đến, khi bạn tiếp xúc quá mức với ánh nắng mặt trời, và không nhạy cảm với việc tiếp xúc đó. Thế nào là quá mức? trước hết, đó là tình trạng da bạn bị cháy nắng, và sau đó là việc cháy nắng của bạn diễn ra liên tục, lặp đi lặp lại nhiều lần. Như vậy, tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, nhưng không để bị cháy nắng, mới là cách phơi nắng thông minh.
Bảo vệ làm da trước tia UV, bằng cách bôi
kem chống nắng hóa học, không phải là một cách đúng. Các nhà khoa học tại phòng thí nghiệm Elizabeth Plourde cho thấy, việc bôi
kem chống nắng hóa học, kể cả có chăm chỉ tẩy trang mỗi ngày, vẫn có nguy cơ bị ung thư da.
Hơn thế nữa, một số chất có trong
kem chống nắng hóa học, trong đó có oxybenzone, đang đe dọa đến cuốc sống của nhiều sinh vật biển. Việc sử dụng
kem chống nắng trở lên phổ biến và rộng rãi, khiến cho môi trường quá tải về các chất ô nhiễm, và de dọa đến hệ sinh thái biển.Các nhà khoa học ước tính, việc bôi
kem chống nắng khi đi biển, đã đưa ra biển khoảng 6000 tấn chất hóa học, vào tất cả các đại dương mỗi năm.
kem chống nắng có ảnh hưởng sâu sắc, đến sự sinh trưởng và phát triển, sinh tồn của nhiều loài động vật biển.
3. kem chống nắng có chứa nhiều chất hóa học nguy hiểm.
Trong khi ngành công nghiệp
kem chống nắng, thay thế oxybenzone thành avobenzone, thì nhiều nhà khoa học lại rấy lên giả thuyết, liệu avobenazone có phải là sự lựa chọn an toàn hơn không? Rất có thể là không.
Oxybenazone là một chất gây ra sự rối loạn nội tiết, có liên quan đến suy giảm số lượng tinh trùng và lạc nội mạc tử cung. Ít nhất có 9 chất trong thành phần
kem chống nắng hóa học, được cơ quan quản lý dược phẩm và thực phẩm Hoa Kỳ chứng minh, là có liên quan đến rối loạn nội tiết. Mặt khác, oxybenzone, chất có mặt trong 70% các loại
kem chống nắng hóa học, có thể thấm qua thành mạch vào máu, gây rối loạn hóc môn.Cùng cơ chế đó, có rất nhiều chất có trong
kem chống nắng, như octyl methoxycinnamate, axit para-aminobenxoic, octyl salicyclate, phenylbenzimidazole, octocrylene, octisalate, dioxybenzone, menthyl anthranilate, homosalate, octinoxate, cinoxate, parabens. Rất nhiều loại
kem chống nắng còn chứa vitamin A, hoặc và tiền chất của vitamin A là retinol, retinyl palmitate, đều có mối liên quan đến nguy cơ ung thư da, và tăng tốc độ hình thành phát triển các tế bào ác tính.
4. Cẩn thận với những hạt nano.
kem chống nắng dạng xịt, có thể gây ra nguy hiểm với con người, do giải phóng những hạt có kích thước siêu nhỏ, (nano), vào trong không khí. Cơ quan quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ, (FDA), trước đây đã bày tỏ mối quan tâm đến việc trẻ nhỏ, có thể sẽ hít phải những hạt hóa chất siêu nhỏ này, và cảnh báo các bậc phụ huynh, nên tránh sử dụng
kem chống nắng dạng xịt.
Hai thành phần an toàn nhất có trong
kem chống nắng, có lẽ là kẽm oxit và titan dioxit, là hai thành phần được sử dụng phổ biến, trong các
kem chống nắng dạng xịt. Hai chất khoáng này rất an toàn cho da, nhưng hít phải chúng lại là câu chuyện khác. Những chất khoáng này, nếu hít phải sẽ gây kích ứng các mô phổi, và tiềm ẩn nguy cơ, dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác.Cơ quan nghiên cứu ung thư quốc tế đã phân loại, titan đioxit là chất có khả năng gây ung thư, khi hít phải ở liều cao. Theo cơ quan này, thì titan đioxit là nguyên nhân gây ra viêm ở các mức độ khác nhau, và tham gia vào việc ảnh hưởng đến hệ thống hô hấp, bao gồm tổn thương tế bào biểu mô phổi, u hạt, cholesterol và xơ hóa, đã được chứng minh bằng thực nghiệm trên chuột.
5. An toàn hay không an toàn, khi có titan dioxit và kẽm oxit.
Đa số các hạt nano có trong
kem chống nắng sản xuất tại Mỹ, đều có chứa titan đioxit hoặc kẽm oxit. Các nghiên cứu trên động vật đã chỉ ra rằng, việc hít các hạt nano có thể vào mọi ngóc ngách của đường hô hấp, và gây kích ứng tại nơi chúng nằm lại, việc đào thải những hạt này tương đối khó, vì thế trước khi gây bệnh phổi, có lẽ chúng đã đi vào máu và theo dòng máu đi khắp cơ thể.
Một nghiên cứu khác cũng cho thấy, những hạt nano trên có thể vượt qua hàng rào máu não. Nếu như vào được phổi hoặc xâm nhập qua da, những hạt này sẽ phá hủy tế bào, và các cơ quan trên diện rộng, ảnh hưởng tới chức năng miễn dịch, thần kinh, tim và não. Một vài nhà nghiên cứu cho rằng, những hạt này có kích cỡ bằng virut, do đó có thể kích hoạt đến hệ miễn dịch của cơ thể.Hít một lượng lớn kẽm oxit, cũng gây ra hội chứng “sốt kim loại hít phải”, đặc trưng bởi các triệu chứng như đau ngực, ho, khó thở, buồn nôn, ớn lạnh, khó chịu, giảm thế tích phổi và tăng bạch cầu. Một nghiên cứu trên động vật cho thấy, các hạt kẽm oxit nano, còn gây ra độc tính tế bào, cản trở sự cân bằng kẽm trong cơ thể, và cuối cùng là gây ch*t tế bào theo lập trình.Nghiên cứu ở Ấn Độ cũng kết luận rằng, kẽm oxit gây độc tế bào phổi, thông qua việc cản trở ch*t tế bào theo lập trình.Các nghiên cứu trên người còn đang gặp nhiều hạn chế, nên chưa thể đưa ra một kết luận rõ ràng về việc hít phải kẽm oxit. Tuy nhiên, chúng ta không việc gì phải đặt mình, vào một nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe như thế, thông qua việc dùng
kem chống nắng dạng xịt. Vẫn còn rất nhiều lựa chọn thay thế, an toàn hơn hơn, mà vẫn đúng thành phần.
6. Làm thế nào để chọn kem chống nắng an toàn.
Có hàng nghìn loại
kem chống nắng trên thị trường, vậy nên chọn loại như thế nào cho an toàn.
Nên nhớ, các chất hóa học trong
kem chống nắng hóa học, đều có thể gây ra rối loạn nội tiết, vì thế,
kem chống nắng không nên được sử dụng cho bà bầu, trẻ em và trẻ sơ sinh.Khi chọn
kem chống nắng, nên chọn loại kem lỏng hoặc dạng kem đặc, có chứa kẽm oxit, bởi vì chúng ổn định hơn khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, và cũng giúp chống lại tia UVA tốt nhất, sau đó mới đến titan đioxit.Hãy đảm bảo sản phẩm đó, không có chứa các chất ở dạng hạt siêu nhỏ (nano), và có tác dụng chống cả tia UVA và UVB.Nên nhớ rằng, chỉ số SPF chỉ bảo vệ bạn khỏi tia UVB, loại tia giúp da bạn tổng hợp được vitamin D. Phần lớn nguy hiểm nằm ở tia UVA, gây ra ung thư da và phá hủy cấu trúc da. Không nên sử dụng
kem chống nắng có chỉ số SPF trên 50. Mặc dù không có hại, nhưng chỉ số SPF cao, có xu hướng khiến người sử dụng chủ quan trong việc chống nắng, nghĩa là sẽ ở dưới ánh nắng lâu hơn thời gian được khuyến cáo. Trên thực tế, không có sự khác biệt giữa người bôi
kem chống nắng có chỉ số SPF cao với thấp, trong hiệu quả bảo vệ khỏi tia cực tím.
7. Một vài lời khuyên về phơi nắng thông minh:
Nói chung, mọi người nên dành nhiều thời gian, cho việc ra ngoài trời tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, không chỉ giúp có nhiều lợi ích đối với sức khỏe về mặt thể chất, mà còn cả mặt tinh thần. Một vài lời khuyên nho nhỏ sau, giúp bạn vừa bảo vệ da, mà không chịu nhiều nguy cơ:
Việc phơi nắng nên diễn ra thường xuyên hàng ngày.Khi phơi nắng ít nhất 40%, diện tích da trên cơ thể bạn phải được bộc lộ, trong một khoảng thời gian ngắn.Khi da bạn ửng hồng hoặc sáng lên, nghĩa là bạn đã phơi nắng đủ.Bảo vệ da mặt bằng những
kem chống nắng an toàn, và mũ nón rộng vành.Khi phải hoạt động dưới trời nắng trong thời gian dài, nhớ che chắn da bằng quần áo dài tay hoặc sử dụng mũ nón, ô. Mặc dù có những
kem chống nắng an toàn, thì dù bạn có bôi lên da, thì sau đó da bạn vẫn hấp thu được đủ lượng tia, để sản xuất ra vitamin D, nhưng an toàn nhất vẫn là sử dụng quần áo dài tay che chắn.Cố gắng bổ sung chất chống nắng từ bên trong cơ thể như astaxanthin, các chất chống oxi hóa thần thánh, từ hoa quả tươi và rau.
Bác sĩ: Đào Ngọc, Viện Y học ứng dụng Việt Nam.