Thuốc YHCT thường sử dụng dược liệu hoặc các hợp chất không tinh khiết chiết từ dược liệu, phối hợp nhiều dược liệu, đôi khi trong thành phần công thức có đến hàng chục loại. Phương pháp chế biến, bào chế thường rất phức tạp, trong nhiều trường hợp chưa làm rõ cơ sở khoa học.
Từ trước đến nay, có quan niệm sai lầm là Thuốc từ dược liệu, có nguồn gốc tự nhiên nên không độc. Thực tế chứng minh đây là quan niệm giản đơn và không đúng.
Thuốc cổ truyền khi sử dụng cũng có khả năng gây ra hai loại phản ứng phụ như đối với tân dược: Phản ứng phụ có thể dự đoán được (Typ A) nhờ dựa vào các tác dụng đã biết và mối quan hệ liều lượng - tác dụng; Phản ứng phụ đặc thù (idiosynchratic adverse reaction) không dự đoán trước được (Typ B), không xẩy ra thường xuyên, không liên quan đến liều lượng và có thể gây Tu vong.
Một số dược thảo/dược liệu có độc và có thể dự đoán được những tác dụng có hại. Ví dụ: Ngộ độc Ô đầu, tác dụng phụ anticholinergic của Cà độc dược, tác dụng mineralocorticoid của Cam thảo, lạm dụng Nhân sâm gây kích thích, mất ngủ, giảm khả năng T*nh d*c, giống oestrogen.
Quá liều: Phản ứng giữa tân dược và dược liệu trong cùng một dạng bào chế. Sử dụng dược liệu không đúng nguyên tắc kết hợp theo lý luận y học cổ truyền:
Tương sử:kết hợp hai dược liệu có tác dụng khác nhau trong đó có một dược liệu làm tăng cường tác dụng của dược liệu kia.
Các vấn đề liên quan đến chế biến và bào chế sai, đặc biệt việc chế biến và bào chế ở quy mô công nghiệp.
Dược liệu chứa độc tố và/hoặc kim loại nặng: Vi khuẩn, độc tố (endotoxin), nấm mốc, Thuốc trừ sâu, diệt cỏ, kim loại nặng: chì, asen, cadmi, thủy ngân, các chất phóng xạ
Dược liệu giả mạo hoặc thay thế không đúng: ví dụ thay Nhân sâm bằng: Sâm Siberi (Eleutherococcus senticosus), Sâm Mỹ (Panax quinquifolium), Sâm Nhật (Panax pseudo-ginseng)
Sử dụng dược liệu và tân dược trong thành phẩm YHCT như: Thuốc hạ nhiệt (antipyrin, diclofenac, indomethacin, phenylbutazon...), các corticoid và hormon Sinh d*c (testosteron, methyltestosteron…), sildenafil...
Dược liệu thiếu chuẩn hóa về: loài, điều kiện và quy trình trồng trọt, thời gian thu hái, bộ phận dùng, điều kiện bảo quản, quy trình chế biến và bào chế
Sau hơn 10 năm ban hành và thực hiện Chiến lược YHCT (2002- 2005), Tổ chức y tế thế giới (WHO) nhận thấy bên cạnh những tiến bộ đạt được của các quốc gia thành viên vẫn đang còn tồn tại nhiều vấn đề, trong đó đặc biệt là vấn đề an toàn, chất lượng và khả năng kiểm soát, quản lý quảng cáo và tuyên bố về công dụng của YHCT và Thuốc YHCT.
Vì vậy, WHO ban hành bản Chiến Lược YHCT giai đoạn 2014-2023 nhằm hỗ trợ các quốc gia thành viên trong thời gian tới vượt qua các thách thức trong ba lĩnh vực chiến lược sau đây: Quản lý YHCT một cách tích cực; Tăng cường đảm bảo chất lượng, an toàn, sử dụng YHCT (và Thuốc YHCT) hợp lý và hiệu quả; Thúc đẩy bao phủ y tế toàn dân bằng cách lồng ghép các dịch vụ YHCT vào hệ thống cung ứng dịch vụ y tế và thực hành tự chăm sóc sức khỏe.
Có thể nói những chính sách và khuyến cáo trong Chiến lược YHCT (2014-2023) của WHO như đã nói trên là kim chỉ nam rất quan trọng để ngành y tế Việt Nam vận dụng vào công tác thừa kế, phát huy và phát triển nền y học cổ truyền quý báu của dân tộc’ phục vụ tốt cho sự nghiệp bao phủ y tế toàn dân và chăm sóc sức khỏe cộng đồng.
Chủ đề liên quan:
an toàn Bộ Y bộ y tế cổ truyền nguyên thứ trưởng thảo dược thứ trưởng thứ trưởng bộ y tế thuốc y học cổ truyền truyền y học y học cổ y học cổ truyền y tế