Tiếp cận bệnh nhân rối loạn tâm thần

Rối loạn tâm thần là những tổn thương chức năng do rối loạn của một hoặc nhiều yếu tố có liên quan với nhau: (1) chức năng sinh học, (2) thích ứng tâm lý cơ năng, (3) hành vi tập thành và (4) điều kiện môi trường và xã hội. Mặc dù tình huống lâm sàng ở từng thời điểm cho thấy lĩnh vực rối loạn chức năng chủ yếu song chế độ chăm sóc phù hợp đối với người bệnh đòi hỏi phải tiếp cận đánh giá đúng mức tất cả các yếu tố.

Chức năng sinh học

Những rối loạn tâm thần có nguồn gốc sinh học có thể là thứ phát sau một bệnh cơ thể nhất định hoặc do những rối loạn sinh hoá ở não. Có rất nhiều rối loạn tâm thần (ví dụ loạn thần, trầm cảm, hoang tưởng, sảng, lo âu) cũng như các triệu chứng không đặc trưng do bệnh thuộc thể não hoặc bắt nguồn từ mất cân bằng trao đổi chất ở não do một bệnh nào đó, do rối loạn sinh hoá (thường là rối loạn chức năng dẫn truyền thần kinh), suy dinh dưỡng hoặc tác nhân độc.

Chức năng dẫn truyền thần kinh có liên quan đến đa số các rối loạn tâm thần. Thiếu hụt cholin có trong một số dạng sa sút trí tuệ, mất cân bằng adrenalin đóng vai trò quan trọng trong một số bệnh loạn thần. Những cơ chế cùa serotonin giữ vị trí đáng kể trong các rối loạn cảm xúc, kích động, tự kỷ, các rối loạn lo âu, đặc biệt là những rối loạn ám ảnh cưỡng chế.

Kém thích ứng tâm lý cơ năng

Kém thích ứng tâm lý cơ năng liên quan đến nhũng biến đổi tâm lý bên trong và thường được điều trị bằng liệu pháp tâm lý. Có rất nhiều dạng liệu pháp tâm lý: động viên, phân tích, nhận thức, thuyết phục, giáo dục hoặc kết hợp một số phương pháp với nhau. Ngoài ra chiều sâu, khoảng thời gian, cường độ và tần suất của các buổi liệu pháp tâm lý cũng khác nhau.

Hành vi tập thành

Hành vi tập thành là một phần của cơ chế sinh bệnh trong tất cả các rối loạn tâm thần. Ví dụ, trong rối loạn cơ thể, người bệnh có thể hiều được rằng bị yếu, mệt là cách duy nhất để được quan tâm chú ý. Việc thay đổi củng cố dương tính như vậy mang tính quyết định đối với thay đổi hành vi. Các rối loạn nhân cách cũng là những ví dụ về sai lầm trong việc tiếp nhận, học tập những mô hình hành vi phù hợp với xã hội xung quanh.

Điều kiện môi trường và xã hội

Các yếu tố môi trường và xã hội luôn được coi là những yếu tố quan trọng sống còn trong sự cân bằng tâm thần ở mỗi cá nhân. Không có sự va chạm với môi trường thì cũng không cố bệnh được xã hội thừa nhận. Những nhu cầu cấp bách của cuộc sống hàng ngày thúc đẩy sự phát triển của nhân cách ổn định song cũng thúc đẩy những biến đổi lệch chuẩn. Sự ảnh hưởng của sắc tộc đang thay đổi dẫn đen thay đổi quan niệm hành vi nào được chấp nhận và hành vi nào bị coi là lệch lạc. Thái độ văn hoá và các môi lo ngại cũng đóng vai trò then chốt trong việc tiếp nhận bệnh và việc chữa trị. Những thay đổi trong cách thức làm việc của cha mẹ cũng như trong học hành và trong cách thức lao động của những người mới trưởng thành tạo nên sự phức tạp và nhìn chung làm kéo dài thời giàn phụ thuộc già đình cũng như tăng thêm stress ở mỗi gia đình.