TµI LIÖU THAM KH¶O vµnh t¹i bÖnh viÖn Thèng NhÊt, Kû yÕu c«ng tr×nh nghiªn 1. Tr¬ng Quang B×nh, §Æng V¹n Phíc (2001), cøu khoa häc. “Kh¶o s¸t c¸c yÕu tè nguy c¬ cña 272 bÖnh nh©n bÖnh 5. Vâ Qu¶ng vµ céng sù (2000), BÖnh ®éng m¹ch ®éng m¹ch vµnh t¹i bÖnh viÖn Chî RÉy”, Y Dîc häc vµnh t¹i ViÖt Nam, §Ò tµi cÊp Bé. Kû yÕu toµn v¨n c¸c TP. Hå ChÝ Minh, TËp 5. ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc ®¹i héi tim m¹ch häc quèc 2. NguyÔn ThÞ Ngäc Dung (1997), Kh¶o s¸t nh÷ng gia ViÖt Nam lÇn thø 8. yÕu tè nguy c¬ ë bÖnh nh©n bÖnh ®éng m¹ch vµnh. Tãm 6. Vâ Qu¶ng vµ céng sù (2004 ), S¬ bé ®¸nh gi¸ mèi t¾t b¸o c¸o khoa häc cña héi nghÞ khoa häc chuyªn liªn quan gi÷a tæn th¬ng ®éng m¹ch vµnh vµ 4 yÕu tè ngµnh tim m¹ch khu vùc phÝa Nam nguy c¬ bÖnh vµnh : T¨ng huyÕt ¸p, TiÓu ®êng, rèi lo¹n 3. TrÇn ThÞ Mü Liªn, Rèi lo¹n Lipid m¸u vµ bÖnh lipid m¸u vµ thuèc l¸. ®éng m¹ch vµnh ë ngêi cã tuæi t¹i bÖnh viÖn Thèng 7. Ph¹m NguyÔn Vinh (2001), YÕu tè nguy c¬ cña nhÊt. LuËn v¨n th¹c sü y khoa. Trêng ®¹i häc Y Dîc bÖnh ®éng m¹ch vµnh. Kû yÕu b¸o c¸o khoa häc cña héi TP. Hå ChÝ Minh nghÞ tim m¹ch häc §øc-ViÖt t¹i TP. Hå ChÝ Minh 4. NguyÔn M¹nh Phan, Vâ Qu¶ng, Hå Thîng Dòng, 8. Huúnh ThÞ KiÒu Xu©n (2000), Kh¶o s¸t yÕu tè Tr¬ng Quang Nh¬n vµ céng sù (2001), Bíc ®Çu nhËn nguy c¬ bÖnh m¹ch vµnh. LuËn v¨n th¹c sü y khoa. xÐt 55 trêng hîp chôp m¹ch vµnh – can thiÖp m¹ch Trêng ®¹i häc Y Dîc TP. Hå ChÝ Minh. m« h×nh bÖnh tËt cña ngêi cao tuæi ®iÒu trÞ t¹i ViÖn L·o khoa Quèc gia n¨m 2008 Lª V¨n TuÊn, NguyÔn H¶i H»ng, Trêng Cao ®¼ng Y tÕ Hµ Néi Ph¹m Th¾ng - ViÖn l·o khoa Quèc gia ®Æt vÊn ®Ò Theo ®Þnh nghÜa cña Liªn hiÖp quèc, nh÷ng ngêi cã gióp h¹ thÊp tèi ®a tÇn suÊt m¾c bÖnh. Tuy nhiªn, cho ®é tuæi tõ 60 trë lªn ®îc x¸c ®Þnh lµ ngêi cao tuæi. ®Õn nay, cha cã mét nghiªn cøu hÖ thèng vÒ m« h×nh N¨m 2002, cã gÇn 400 triÖu ngêi tõ 60 tuæi trë lªn sèng c¬ cÊu bÖnh tËt cña ngêi cao tuæi theo ph©n lo¹i bÖnh ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ h¬n mét nöa sè ngêi cao quèc tÕ ICD10 t¹i céng ®ång nãi chung vµ c¸c bÖnh viÖn tuæi cña thÕ giíi hiªn sèng ë Ch©u ¸ [11]. HiÖn nay, sè nãi riªng. §©y chÝnh lµ lý do mµ chóng t«i tiÕn hµnh ngêi cao tuæi trªn thÕ giíi lµ kho¶ng 580 triÖu ngêi vµ nghiªn cøu ®Ò tµi: “M« h×nh bÖnh tËt cña ngêi cao tuæi ®Õn n¨m 2025 sÏ t¨ng lªn kho¶ng 2 tû ngêi cao tuæi ®iÒu trÞ t¹i ViÖn L·o khoa Quèc gia n¨m 2008”, víi môc (NCT). Tèc ®é d©n sè giµ t¨ng lªn nhanh chãng lµ do tiªu: tuæi thä trung b×nh t¨ng, gi¶m tû lÖ sinh còng nh gi¶m M« t¶ m« h×nh bÖnh tËt cña ngêi cao tuæi ®iÒu trÞ t¹i tû lÖ tö vong [11],[13]. Xu híng giµ ho¸ d©n sè kÐo theo ViÖn L·o khoa Quèc gia n¨m 2008. ®ã lµ vÊn ®Ò ch¨m sãc vµ b¶o vÖ søc khoÎ cho mét sè lîng ®«ng ®¶o NCT trong céng ®ång ®ang lµ mét th¸ch §èi tîng vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu thøc lín ®èi víi toµn nh©n lo¹i trong thÕ kû 21. T¬ng lai 1. §èi tîng nghiªn cøu. cña mçi quèc gia vµ toµn nh©n lo¹i ®ang g¾n liÒn víi søc Hå s¬ bÖnh ¸n cña bÖnh nh©n tõ 60 tuæi trë lªn vµo khoÎ cña nh÷ng NCT [4]. ®iÒu trÞ t¹i ViÖn L·o khoa Quèc gia tõ th¸ng 1/2008 ®Õn ViÖt Nam lµ mét níc ®ang ph¸t triÓn, mÆc dï hiÖn 12/2008. t¹i cÊu tróc d©n sè vÉn thuéc lo¹i trÎ, song sè ngêi cao 2. Thêi gian nghiªn cøu. tuæi ®ang cã xu híng t¨ng nhanh. Tû lÖ NCT n¨m 1989 Tõ th¸ng 9/2008 ®Õn th¸ng 4/2009. lµ 7,2% vµ n¨m 2003 lµ 8,65%. Theo dù b¸o, ViÖt Nam 3. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu. sÏ chÝnh thøc trë thµnh quèc gia cã d©n sè giµ vµo n¨m 3.1. ThiÕt kÕ nghiªn cøu: M« t¶ c¾t ngang. 2014 [4]. NCT ViÖt Nam lµ líp ngêi ®· cã nh÷ng ®ãng 3.2. Cì mÉu: Toµn bé bÖnh ¸n cña bÖnh nh©n lµ gãp to lín trong suèt chiÒu dµi lÞch sö cña ®Êt níc vµ cã ngêi cao tuæi tõ 60 tuæi trë lªn vµo ®iÒu trÞ t¹i ViÖn L·o bÒ dµy kinh nghiÖm, chiÒu s©u trÝ tuÖ. Ch¨m sãc ®êi khoa Quèc gia tõ 1/2008 ®Õn 12/2008. sèng vËt chÊt tinh thÇn vµ ch¨m sãc søc khoÎ cho NCT 3.3. C¸ch chän mÉu: Chän toµn bé bÖnh ¸n cña lµ nghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm cña toµn x· héi. Do c¸c ®Æc bÖnh nh©n ®iÒu trÞ t¹i ViÖn L·o khoa Quèc Gia n¨m ®iÓm vÒ sinh lý, ngêi cao tuæi lµ ®èi tîng dÔ bÞ m¾c 2008 ®îc ph©n lo¹i bÖnh tËt theo B¶ng ph©n lo¹i quèc bÖnh vµ cã nhiÒu vÊn ®Ò søc khoÎ h¬n so víi c¸c løa tÕ bÖnh tËt lÇn thø 10 (ICD-10). tuæi kh¸c. T×nh h×nh bÖnh tËt cña ngêi d©n nãi chung vµ 3.4. Ph¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu: Håi cøu sè liÖu cña NCT nãi riªng phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn m«i trªn hå s¬ bÖnh ¸n. trêng, kinh tÕ, v¨n ho¸- x· héi, chÝnh trÞ, tËp qu¸n,... Nã 3.5. C«ng cô thu thËp sè liÖu: BiÓu mÉu thu thËp kh¸c nhau theo tõng giai ®o¹n lÞch sö cña mçi níc. sè liÖu ®· thèng nhÊt ViÖc x¸c ®Þnh m« h×nh bÖnh tËt t¹i mét n¬i cô thÓ, t¹i mét 4. C¸c biÕn nghiªn cøu. thêi ®iÓm cô thÓ, sÏ lµ c¬ së khoa häc gióp cho c«ng t¸c + Th«ng tin chung vÒ ngêi bÖnh: tuæi, giíi, nghÒ phßng bÖnh, x©y dùng kÕ ho¹ch cÊp cøu vµ ®iÒu trÞ ®Ó nghiÖp, khu vùc sèng. y häc thùc hµnh (666) - sè 6/2009 41
+ KÕt qu¶ chÈn ®o¸n cña bÖnh viÖn vÒ bÖnh chÝnh ChÊn th¬ng, ngé ®éc vµ mét sè hËu cña bÖnh nh©n. XIX qu¶ kh¸c do nguyªn nh©n bªn ngoµi 15 0,5 + Tû lÖ c¸c bÖnh, nhãm bÖnh xÕp theo ph©n lo¹i (S00 – T98) quèc tÕ ICD10. VII BÖnh vÒ m¾t (H00 – H59) 3 0,1 5. Ph¬ng ph¸p khèng chÕ sai sè. XII Da vµ m« díi da (L00 – L99) 3 0,1 BiÓu mÉu thu thËp sè liÖu ®îc sù cè vÊn cña ViÖn L·o XVI BÖnh chu sinh (P00 – P96) 1 0,0 khoa Quèc gia vµ sù thèng nhÊt cña nhãm nghiªn cøu. Thai nghÐn, sinh ®Î vµ hËu s¶n XV 0 0,0 6. §¹o ®øc nghiªn cøu. (O00 – O99) Môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ mong muèn ®ãng DÞ tËt bÈm sinh, biÕn d¹ng vµ bÊt thêng XVII 0 0,0 gãp mét phÇn nhá vµo kÕ ho¹ch phßng chèng bÖnh tËt nhiÔm s¾c thÓ (Q00 – Q99) cho ngêi cao tuæi trong t¬ng lai. Ngoµi môc tiªu trªn, Nguyªn nh©n ngo¹i sinh cña bÖnh tËt vµ ®Ò tµi kh«ng lµm g× ¶nh hëng tíi søc khoÎ vµ lîi Ých XX 0 0,0 tö vong (V01 – Y98) cña céng ®ång. C¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn t×nh tr¹ng søc 7. Ph¬ng ph¸p xö lý sè liÖu. XXI 0 0,0 kháe vµ tiÕp xóc dÞch vô y tÕ (Z00 – Z99) C¸c sè liÖu nghiªn cøu ®îc xö lý b»ng phÇn mÒm Kh«ng cã m· bÖnh 5 0,2 SPSS 10.0. Tæng céng 2953 100 KÕt qu¶ nghiªn cøu NhËn xÐt: Nhãm bÖnh tuÇn hoµn cã tû lÖ cao nhÊt 1. Th«ng tin chung vÒ bÖnh nh©n. (36,9%), tiÕp theo lµ nhãm bÖnh h« hÊp (16,3%), nhãm Tû lÖ bÖnh nh©n theo giíi tÝnh vµ nhãm tuæi: bÖnh néi tiÕt chuyÓn ho¸ (6,8%), nhãm bÖnh chu sinh cã Tû lÖ bÖnh nh©n n÷ (53,9%) vµo ®iÒu trÞ t¹i ViÖn cao tû lÖ thÊp nhÊt (1/2953). h¬n so víi tû lÖ bÖnh nh©n nam (46,1%). Nhãm tuæi tõ 2.2. C¸c bÖnh phæ biÕn nhÊt trong 21 ch¬ng 85-89 sè lîng bÖnh nh©n n÷ cao gÊp 1,5 lÇn so víi sè bÖnh lîng bÖnh nh©n nam, (p
cã bÖnh c¸c cô «ng m¾c nhiÒu h¬n c¸c cô bµ hay NCT [18] . §Æc biÖt nhãm bÖnh vÒ néi tiÕt, nhãm ngîc l¹i [15]. bÖnh vÒ khèi u, nhãm bÖnh hÖ thÇn kinh sÏ ngµy Bªn c¹nh ®ã, qua nghiªn cøu chóng t«i nhËn thÊy, cµng cã xu híng gia t¨ng khi mµ kinh tÕ ph¸t triÓn. ë nhãm tuæi tõ 85-89 sè lîng bÖnh nh©n n÷ cao gÊp c¸c níc ph¸t triÓn, cïng víi bÖnh lý tim m¹ch th× ung 1,5 lÇn so víi sè lîng bÖnh nh©n nam, nhãm tuæi tõ th vµ néi tiÕt lµ nh÷ng bÖnh lý chiÕm tû lÖ tö vong 90 tuæi trë lªn sè lîng bÖnh nh©n n÷ cao gÊp 2,1 lÇn cao [20]. sè lîng bÖnh nh©n nam Ph¶i ch¨ng, tuæi thä trung C¸c nhãm: bÖnh vÒ m¾t; bÖnh da vµ m« díi da; b×nh cña n÷ cao h¬n so víi cña nam. Nhãm tuæi 70- c¸c triÖu chøng, dÊu hiÖu vµ nh÷ng biÓu hiÖn l©m 79 chiÕm gÇn mét nöa sè lîng bÖnh nh©n vµo ®iÒu sµng vµ cËn l©m sµng bÊt thêng, kh«ng ph©n lo¹i ë trÞ t¹i ViÖn (44,4%). Theo quy luËt tù nhiªn, khi tuæi phÇn kh¸c; chÊn th¬ng, ngé ®éc vµ mét sè hËu qu¶ cµng cao, kh¶ n¨ng miÔn dÞch vµ søc ®Ò kh¸ng cña kh¸c do nguyªn nh©n bªn ngoµi; bÖnh chu sinh cã tû con ngêi ngµy cµng suy gi¶m, do ®ã èm ®au bÖnh lÖ bÖnh nh©n rÊt thÊp. Ph¶i ch¨ng ®©y lµ nh÷ng nhãm tËt cµng nhiÒu. Do vËy tuæi cµng cao cµng dÔ m¾c bÖnh rÊt Ýt gÆp ë NCT. nhiÒu bÖnh tËt. ChÝnh v× thÕ sè lîng bÖnh nh©n vµo 2.2. C¸c bÖnh phæ biÕn nhÊt trong 21 ch¬ng ®iÒu trÞ t¹i ViÖn L·o khoa Quèc gia n¨m 2008 thuéc bÖnh nhãm tuæi tõ 70 -79 tuæi cã tû lÖ cao nhÊt lµ ®iÒu dÔ Tai biÕn m¹ch m¸u n·o thêng gÆp nhÊt vµo hiÓu. Cßn nhãm tuæi tõ 85 ®Õn trªn 90 cã sè lîng nh÷ng n¨m gi÷a vµ cuèi cuéc ®êi. Mçi n¨m trªn thÕ bÖnh nh©n Ýt h¬n so víi c¸c nhãm tuæi kh¸c. Theo giíi cã kho¶ng 15 triÖu bÖnh nh©n bÞ bÖnh nµy. Tai b¸o c¸o “D©n sè thÕ giíi 2006” (2006 WP) do Côc biÕn m¹ch m¸u n·o chia lµm hai lo¹i lµ nhåi m¸u n·o Tham chiÕu d©n sè Mü (PRB) võa c«ng bè th× thÊy vµ xuÊt huyÕt (xuÊt huyÕt n·o, mµng n·o). Theo tuæi thä trung b×nh cña ngêi d©n ViÖt Nam ®¹t 72 thèng kª cña WHO, nhåi m¸u n·o chiÕm kho¶ng 85 - n¨m. Ph¶i ch¨ng do tuæi thä trung b×nh cña ngêi ViÖt 90% tai biÕn m¹ch m¸u n·o ë c¸c níc ph¬ng T©y, Nam lµ 72 tuæi nªn ë nhãm tuæi tõ 85 ®Õn trªn 90 cã Ýt trong khi xuÊt huyÕt n·o chØ chiÕm 10-15%. ë Ch©u ¸ bÖnh nh©n h¬n so víi c¸c nhãm kh¸c tuæi trÎ h¬n. §Ó cã tû lÖ bÖnh nh©n xuÊt huyÕt n·o lín h¬n [19]. KÕt lý gi¶i cô thÓ h¬n nh÷ng vÊn ®Ò trªn cÇn tiÕn hµnh qu¶ nghiªn cøu cña chóng t«i cho thÊy nhåi m¸u n·o nh÷ng nghiªn cøu s©u h¬n. ë NCT chiÕm tû lÖ 82,7% (535/647), xuÊt huyÕt chiÕm BÖnh nh©n vµo ®iÒu trÞ t¹i ViÖn n¨m 2008 sèng ë tû lÖ 15,1% (98/647), tai biÕn m¹ch m¸u n·o kh«ng Hµ Néi chiÕm tû lÖ cao nhÊt (55,1%). Tû lÖ bÖnh nh©n x¸c ®Þnh do xuÊt huyÕt hay nhåi m¸u n·o 2,2% sèng ë thµnh thÞ cao h¬n so víi bÖnh nh©n sèng ë (14/647). Bªn c¹nh ®ã, theo nghiªn cøu hå s¬ bÖnh n«ng th«n trong tÊt c¶ c¸c ch¬ng bÖnh. Ph¶i ch¨ng, ¸n, nhãm tuæi tõ 70 -84 tuæi chiÕm 61,6% sè lîng do ngêi thµnh thÞ cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ h¬n nªn cã thÓ bÖnh nh©n vµo ®iÒu trÞ vµ bÖnh tai biÕn m¹ch m¸u tham gia vµo c¸c dÞch vô ch¨m sãc søc khoÎ nhiÒu n·o cã tû lÖ cao nhÊt chiÕm 21,9% trong sè 10 bÖnh h¬n vµ còng cã thÓ do ngêi thµnh thÞ biÕt ®îc th«ng phæ biÕn nhÊt cña ViÖn n¨m 2008. Thùc tÕ cho thÊy tin vÒ ViÖn L·o khoa Quèc gia nhiÒu h¬n so víi ngêi viÖc tù ch¨m sãc b¶n th©n ngêi cao tuæi lµ rÊt khã d©n sèng ë n«ng th«n ®· dÉn ®Õn tû lÖ bÖnh nh©n ë kh¨n, thËm chÝ kh«ng cã kh¶ n¨ng tù ch¨m sãc b¶n thµnh thÞ cao h¬n so víi bÖnh nh©n sèng ë n«ng th«n. th©n. §èi víi bÖnh nh©n tai biÕn m¹ch m¸u n·o th× 2. M« h×nh bÖnh tËt (theo ICD -10). cµng gÆp nhiÒu khã kh¨n h¬n do vËy viÖc t¨ng cêng 2.1. M« h×nh bÖnh tËt xÕp theo 21 ch¬ng bÖnh c«ng t¸c ch¨m sãc bÖnh nh©n cña y t¸ vµ hé lý lµ Nghiªn cøu cña chóng t«i cho thÊy ë NCT nhãm ®iÒu hÕt søc cÇn thiÕt. bÖnh hÖ tuÇn hoµn chiÕm tû lÖ cao nhÊt (36,9%). Trong nghiªn cøu cña chóng t«i, bÖnh viªm phæi Theo thèng kª cña Bé Y tÕ, nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¸c lµ bÖnh phæ biÕn thø hai. Viªm phæi lµ bÖnh dÔ m¾c ë bÖnh hÖ h« hÊp chiÕm tû lÖ cao nhÊt trong c¸c nhãm NCT lµ do NCT thêng m¾c c¸c bÖnh nh tim m¹ch, bÖnh [3], [4]. Bªn c¹nh ®ã, bÖnh vÒ tuÇn hoµn lµ mèi tiÓu ®êng, suy thËn, ung th vµ v× c¬ thÓ giµ nªn suy quan t©m cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn nh ViÖt nhîc vµ m¾c c¸c bÖnh m¹n tÝnh. Mét nguyªn nh©n Nam. Cïng víi sù c¶i thiÖn kinh tÕ, tû lÖ m¾c c¸c n÷a khiÕn NCT dÔ m¾c viªm phæi lµ sù l·o hãa cña bÖnh cã møc sèng cao nh tim m¹ch, huyÕt ¸p còng hÖ thèng b¶o vÖ miÔn dÞch chung vµ bé m¸y h« hÊp t¨ng lªn ®¸ng kÓ trong thêi gian qua. ¸p lùc c«ng viÖc dÉn ®Õn suy gi¶m søc chèng ®ì tríc sù tÊn c«ng thêi héi nhËp cïng thãi quen cña ®Þa ph¬ng nh ¨n cña c¸c lo¹i vi khuÈn. C¸c bÖnh m¹n tÝnh toµn th©n mÆn, hót thuèc vµ sù phèi hîp c¸c yÕu tè nguy c¬ hoÆc c¸c bÖnh cña ®êng h« hÊp còng t¹o ®iÒu kiÖn nh t¨ng c©n, bÐo ph× ®· lµm gia t¨ng tû lÖ c¸c bÖnh dÔ dµng cho vi khuÈn x©m nhËp vµo phæi [22]. vÒ huyÕt ¸p, tim m¹ch. Sè bÖnh nh©n t¨ng huyÕt ¸p, BÖnh t¨ng huyÕt ¸p lµ bÖnh phæ biÕn thø 3 (chiÕm tim m¹ch ngµy cµng gia t¨ng ë ngêi lín tuæi. 7,7%). Nh chóng ta ®· biÕt t¨ng huyÕt ¸p lµ bÖnh Ngoµi ra, c¸c nhãm bÖnh chiÕm tû lÖ trung b×nh mang tÝnh toµn cÇu ®· ®îc thÕ giíi c«ng nhËn, theo gåm: nhãm bÖnh néi tiÕt chuyÓn ho¸ (6,8%), nhãm thèng kª kho¶ng 20% NCT ë níc ta m¾c bÖnh t¨ng bÖnh hÖ sinh dôc vµ tiÕt niÖu (6,4%), nhãm bÖnh khèi huyÕt ¸p. Theo WHO qu¸ nöa sè ngêi giµ trªn 70 u (6,4%), nhãm bÖnh hÖ thÇn kinh (6%), nhãm bÖnh tuæi bÞ cao huyÕt ¸p [10]. Tû lÖ nµy cã sù kh¸c biÖt víi c¬ x¬ng khíp cã tû lÖ 5,9%, nhãm bÖnh hÖ tiªu ho¸ nghiªn cøu cña chóng t«i, cã thÓ sù kh¸c biÖt nµy lµ cã tû lÖ 5,7%. §©y lµ nh÷ng nhãm bÖnh hay gÆp ë do trong khu«n khæ nghiªn cøu nµy, chóng t«i chØ y häc thùc hµnh (666) - sè 6/2009 43
nghiªn cøu bÖnh chÝnh cña bÖnh nh©n vµo ®iÒu trÞ t¹i 46,1% ViÖn cha nghiªn cøu vÒ nh÷ng bÖnh phô cña bÖnh + BÖnh nh©n sèng ë thµnh thÞ chiÕm 62,4%, ë n«ng nh©n. Bªn c¹nh ®ã, theo TS. L¬ng ChÝ Thµnh, trung th«n chiÕm 37,6%. b×nh mét NCT cã kho¶ng gÇn 3 bÖnh [17]. Ngoµi ra, - Tû lÖ c¸c nhãm bÖnh xÕp theo 17 ch¬ng bÖnh NCT ®Õn ViÖn ®iÒu trÞ cha cã sù ph©n bè ®ång ®Òu ë theo thø tù gi¶m dÇn: c¸c vïng miÒn, chñ yÕu lµ NCT ®Õn tõ c¸c tØnh miÒn + C¸c nhãm bÖnh chiÕm tû lÖ cao theo thø tù lÇn lît B¾c, sè NCT ë c¸c tØnh miÒn Trung vµ miÒn Nam cßn lµ: BÖnh tuÇn hoµn cã tû lÖ cao nhÊt (36,9%); BÖnh h« hÊp (16,3%); BÖnh néi tiÕt chuyÓn ho¸ (6,8%); BÖnh hÖ rÊt Ýt. Ph¶i ch¨ng v× nh÷ng lý do trªn ®· dÉn ®Õn sù sinh dôc vµ tiÕt niÖu (6,4%); BÖnh khèi u (6,3%); BÖnh kh¸c biÖt vÒ kÕt qu¶ nghiªn cøu cña chóng t«i so víi hÖ thÇn kinh (6%); BÖnh c¬ x¬ng khíp cã tû lÖ 5,9%; thèng kª cña WHO. §Ó cã thÓ tr¶ lêi chÝnh x¸c h¬n th× HÖ tiªu ho¸ cã tû lÖ 5,7%. rÊt cÇn nh÷ng nghiªn cøu s©u h¬n vÒ vÊn ®Ò nµy. + Nhãm bÖnh cã tû lÖ m¾c thÊp díi 1% lÇn lît lµ: TiÕp theo bÖnh ®¸i th¸o ®êng týp II còng chiÕm BÖnh vÒ m¾t (0,1%); BÖnh da vµ m« díi da (0,1%); tû lÖ ®¸ng kÓ. KÕt qu¶ nghiªn cøu cña chóng t«i hoµn C¸c triÖu chøng, dÊu hiÖu vµ nh÷ng biÓu hiÖn l©m sµng toµn phï hîp víi thèng kª cña WHO. Theo WHO tû lÖ vµ cËn l©m sµng bÊt thêng, kh«ng ph©n lo¹i ë phÇn m¾c bÖnh ®¸i th¸o ®êng ®ang gia t¨ng nhanh chãng kh¸c (0,6%); ChÊn th¬ng, ngé ®éc vµ mét sè hËu qu¶ vµ íc tÝnh con sè nµy sÏ gÊp ®«i tríc n¨m 2030. kh¸c do nguyªn nh©n bªn ngoµi (0,5%); BÖnh chu sinh Trong ®ã ®¸i th¸o ®êng týp II chiÕm 90% sè trêng chØ cã mét trêng hîp bÖnh nh©n. hîp m¾c ®¸i th¸o ®êng. Tuæi trung b×nh cña bÖnh - C¸c bÖnh phæ biÕn nhÊt trong 17 ch¬ng bÖnh ë nh©n ®¸i th¸o ®êng týp II vµo kho¶ng 60- 65 tuæi. NCT ®iÒu trÞ t¹i ViÖn: Tû lÖ bÖnh b¾t ®Çu gia t¨ng nhanh ë nhãm ngêi > 45 + Tai biÕn m¹ch m¸u n·o chiÕm cao nhÊt: 21,9%; tuæi; trªn 65 tuæi: tû lÖ m¾c bÖnh cã thÓ tíi 16% d©n tiÕp theo lµ viªm phæi lµ 7,8%; t¨ng huyÕt ¸p: 7,7%, ®¸i sè chung. GÇn mét nöa sè ngêi m¾c ®¸i th¸o ®êng th¸o ®êng týp II: 5,3%; C¸c bÖnh kh¸c cã tû lÖ thÊp thuéc nhãm ngêi trªn 65 tuæi. Theo thèng kª cña h¬n; Parkinson vµ viªm phÕ qu¶n cÊp thÊp nhÊt chØ cã WHO: ë ngêi trªn 70 tuæi tû lÖ m¾c ®¸i th¸o ®êng 1,7%. cao gÊp 3 ®Õn 4 lÇn so víi tû lÖ m¾c ®¸i th¸o ®êng KiÕn nghÞ chung ë ngêi lín [11]. - ViÖn L·o khoa Quèc gia t¨ng cêng h¬n n÷a c«ng Ngoµi ra, theo nghiªn cøu cña chóng t«i, bÖnh t¸c chØ ®¹o tuyÕn ®èi víi c¸c BÖnh viÖn tuyÕn tØnh/ thµnh phæi t¾c nghÏn m·n tÝnh cã tû lÖ bÖnh nh©n lµ 4,1%. phè kh¸m vµ ®iÒu trÞ bÖnh nh©n lµ nguêi cao tuæi. - ViÖn cÇn t¨ng cêng c«ng t¸c ch¨m sãc bÖnh nh©n Nh chóng ta ®· biÕt, bÖnh phæi t¾c nghÏn m·n tÝnh cña y t¸, hé lý cïng phèi hîp víi ngêi nhµ bÖnh nh©n thêng gÆp ë tuæi trung niªn, hiÖn nay bÖnh nµy ®ang ®Ó ch¨m sãc bÖnh nh©n cao tuæi. lµ g¸nh nÆng toµn cÇu bëi tû lÖ m¾c vµ tö vong cao, - T¨ng cêng c¸n bé y tÕ vµ trang thiÕt bÞ phï hîp l¹i ®ang cã xu híng gia t¨ng. Tû lÖ m¾c vµ tö vong víi c«ng t¸c ch÷a bÖnh, håi søc cÊp cøu kÞp thêi cho cña bÖnh phæi t¾c nghÏn m·n tÝnh kh¸c nhau ë c¸c bÖnh nh©n. níc kh¸c nhau. Mü, 1993 cã 16 triÖu ngêi m¾c Tµi liÖu tham kh¶o bÖnh chiÕm 4%-5% d©n sè. V¬ng Quèc Anh 1997 1. ñy ban thêng vô Quèc héi (2000), Ph¸p lÖnh cã 3,4 triÖu ngêi m¾c chiÕm 6,4 % d©n sè. HiÖn nay NCT ë ViÖt Nam sè 23/2000/PL-UBTVQH. tû lÖ m¾c bÖnh phæi t¾c nghÏn m·n tÝnh trªn toµn cÇu 2. Bé Y tÕ (2004), Híng dÉn thùc hiÖn c«ng t¸c lµ 3,9%, ë Ch©u ¸ Th¸i B×nh D¬ng lµ 6,3%. Nghiªn ch¨m sãc søc kháe cho NCT, Th«ng t sè 02/2004/TT- cøu dÞch tÔ häc bÖnh phæi t¾c nghÏn m¹n tÝnh ë 12 BYT. quèc gia vµ khu vùc ch©u ¸ Th¸i B×nh D¬ng cho 3. Bé Y tÕ (2004), Thèng kª Y tÕ n¨m 2004, M« h×nh thÊy tû lÖ m¾c bÖnh phæi t¾c nghÏn m·n tÝnh tõ 30 bÖnh tËt tö vong, Webside: http://www.moh.gov.vn. tuæi trë lªn ë Hång K«ng vµ Singapore cã tû lÖ thÊp 4. Bé Y tÕ (2006), Thèng kª Y tÕ n¨m 2006, M« h×nh nhÊt (3,5%), cao nhÊt ë ViÖt Nam (6,7%) [16]. Tû lÖ bÖnh tËt tö vong, Webside: http://www.moh.gov.vn. bÖnh phæi t¾c nghÏn ë NCT ®iÒu trÞ t¹i ViÖn L·o khoa 5. Bé Y tÕ (2005), §iÒu tra t×nh h×nh chÊn th¬ng vµ Quèc gia cã tû lÖ thÊp h¬n so víi tû lÖ bÖnh nh©n bÞ c¸c yÕu tè ¶nh hëng ë trÎ em díi 18 tuæi t¹i c¸c hé gia bÖnh nµy trªn c¶ níc. Ph¶i ch¨ng, do ë ®©y lµ ®×nh thuéc 6 tØnh dù ¸n (2005), Webside, nghiªn cøu t¹i ViÖn cø kh«ng ph¶i nghiªn cøu t¹i http://www.moh.gov.vn céng ®ång, mÆt kh¸c sè bÖnh nh©n ®Õn ®iÒu trÞ t¹i 6. WHO (2006), T¨ng cêng ho¹t ®éng ®Ó gi¶m tû lÖ ViÖn ph©n bè cha ®Òu t¹i c¸c tØnh/ thµnh phè trong tö vong trªn toµn cÇu, Webside, c¶ níc ®· dÉn ®Õn sù kh¸c biÖt nµy. §©y lµ bÖnh cã http://www.medinet.hochiminhcity.gov.vn. sè bÖnh nh©n kh¸ ®«ng vµ ®øng thø 5 trong sè 10 7. Th«ng tÊn x· ViÖt Nam (2008), WHO c«ng bè vÒ t×nh h×nh bÖnh tËt trªn thÕ giíi, T¹p chÝ Céng s¶n sè 20, bÖnh phæ biÕn nhÊt ë NCT, ®Ó xem xÐt chiÒu híng n¨m 2008, Webside: http://www.tapchicongsan.org.vn. t¨ng hay gi¶m tû lÖ m¾c bÖnh ë NCT cã lÏ cÇn tiÕn 8. §µm ViÕt Cêng vµ cs, 2006, “§¸nh gi¸ t×nh h×nh hµnh nh÷ng nghiªn cøu s©u h¬n. ch¨m sãc søc khoÎ cho NCT ë ViÖt Nam”, Webside: KÕt luËn http://www.cand.com.vn. - Tû lÖ bÖnh nh©n vµo ®iÒu trÞ t¹i ViÖn L·o khoa 9. Bïi Kh¾c HËu (2009), “Ngêi cao tuæi thêng m¾c Quèc gia n¨m 2008: nh÷ng bÖnh g×”, Webside, + Tû lÖ bÖnh nh©n n÷ chiÕm: 53,9%; nam chiÕm: http://www.suckhoedoisong.vn. 44 y häc thùc hµnh (666) - sè 6/2009