ẢNH HƢỞNG CỦA THỂ KHẢM KHU TRÚ BÁNH NHAU VÀ KẾT QUẢ NIPT THS.BS BÙI KIỀU YẾN TRANG KHOA XÉT NGHIỆM DI TRUYỀN Y HỌC- BV TỪ DŨ
QF-PCR mẫu gai nhau: XX/XO?
Kết quả karyotype ối: 46,XX
KẾT QUẢ KHÔNG TƢƠNG HỢP GIỮA NHAU VÀ THAI Nghiên cứu của Opstal (PlosOne) 5967 ca sinh thiết gai nhau, có 404 ca trisomy 13,18,21 NST TRISOMY Ở XN CVS XN CVS THỂ TỔNG THAI BÌNH KHẢM THƢỜNG Trisomy 21 242 3 2 5 Trisomy 18 123 6 3 9 Trisomy 13 39 0 0 0 TỔNG 404 9 5 14 (3.5%) 14/404 (3.5%) trường hợp có kết quả lệch bội NST khác nhau giữa XN mẫu gai nhau và thai
Thể khảm và khảm khu trú ở nhau • Thể khảm là hiện tượng có 2 hay nhiều dòng tế bào trong cùng 1 cá thể • Có 2 dạng thể khảm: khảm toàn bộ và khảm khu trú bánh nhau • Thể khảm khu trú bánh nhau : bộ NST của nhau khác bộ NST của thai
Phân loại khảm khu trú bánh nhau • CPM loại 1 – Khảm dòng tế bào trophoblast. • CPM loại 2 – khảm dòng tế bào stroma. • CPM loại 3 – Khảm cả 2 dòng tế bào: trophoblast và stroma • CPM loại 1 và loại 3 sẽ dẫn đến dương tính giả trong kết quả NIPT
Cơ chế khảm khu trú ở nhau • Khảm ở nhau: 1-2%: 10-20% khảm ở thai, 80% khảm chỉ khu trú ở bánh nhau • Cơ chế: Sai sót trong giảm phân tạo giao tử hoặc sai sót trong gián phân sau hợp tử
Cơ chế giải cứu Trisomy
UNIPARENTAL DISOMY • Tần suất: 8/10.000 • UPD 15: maternal: Prader-Willi, paternal: Angelman • UPD 6: methylmalonic acidamia • UPD 7: cystic fibrosis • UPD X: Haemophilia
Lịch sử sàng lọc hội chứng Down 1980 : Chọc ối (dựa vào tuổi mẹ) 1990 : Triple screening (T13, T18 and T21) 2000 : First trimester screening (T13, T18 and T21) 2012 : First trimester screening + NIPT (T13, T18 and T21) 2015 : NIPT (sàng lọc mở rộng)
NIPT
Độ nhạy và giá trị tiên đoán dƣơng
NIPT DƯƠNG TÍNH GIẢ/ ÂM TÍNH GIẢ Nghiên cứu của Petersen ( AJOG-2017), 712 ca NIPT nguy cơ cao được sinh thiết gai nhau/chọc ối kiểm tra: 492 NIPT result n True PPV False positive positive rate Trisomy 13 76 34 45% 55% Trisomy 18 106 82 77% 23% Trisomy 21 268 228 85% 15% Monosomy X 89 24 27% 73% Nguyên nhân của kết quả bất tương hợp • Kỹ thuật xét nghiệm: % DNA thai • Sinh học: Thể khảm khu trú bánh nhau,1 thai chết trong song thai,bất thường ở mẹ: ung thư hoặc thể khảm
Fetal fraction ảnh hƣởng đến kết quả
Fetal fraction Fetal fraction thấp sẽ làm tăng kết quả âm tính giả. Thomas Musci, MD Prenatal Perspectives. Volume 1, No.2 2013. 0-4% 4-8% 8%+ Fetal fraction quá Fetal fraction trung Fetal fraction đủ để đạt thấp để báo cáo bình - giảm độ nhạy hiệu suất tốt nhất với phương pháp đếm Các yếu tố có thể dẫn đến tỷ lệ thai nhi thấp là: Lấy mẫu quá sớm, rối loạn nhiễm sắc thể, béo phì của mẹ. Thất bại xét nghiệm do tỷ lệ thai nhi thấp có liên quan đến việc tăng nguy cơ dị tật thai nhi (5%) Audibert et al. (2017). Journal of Obstetrics and Gynaecology Canada.
Nguồn gốc tế bào trong NIPT Sự phát triển phôi sớm từ hợp tử đến phôi nang. Cytotrophoblast trong CVS và NIPT có nguồn gốc từ trophoblast của phôi nang, trong khi lõi trung mô có nguồn gốc từ trung mô ngoại bào (EEM). Cả EEM và thai nhi đều có nguồn gốc từ khối tế bào bên trong (ICM) của phôi nang.
Các loại tế bào trong xét nghiệm CVS • NIPT: cffDNA xuất phát từ tế bào cytotrophoblast • Không nên xét nghiệm mẫu gai nhau khi NIPT nghi ngờ thể khảm
Chiến lƣợc sàng lọc cho thai phụ THAI PHỤ NÊN ĐƯỢC CUNG CẤP XÉT NGHIỆM KHÔNG XÂM LẤN THỰC HÀNH ACOG 2007 HƯỚNG DẪN ACMG 2009 Không muốn biết Muốn biết thêm thông tin Thai phụ muốn biết thêm thông tin nhưng không muốn rủi ro tất cả mọi thứ thủ thuật xâm lấn SẢNG LỌC Siêu âm chi tiết vẫn được khuyến khích Huyết thanh NIPT Chọc ối cho tất cả bệnh Sàng lọc hoặc CVS 11-13 tuần và/hoặc nhân bất kể quyết 15-22 tuần >_9 tuần định xét nghiệm 5%
Kết Luận • NIPT xét nghiệm cff DNA có nguồn gốc từ tế bào cytotrophoblast do đó có những hạn chế sinh học tương tự như xét nghiệm QF-PCR mẫu gai nhau • Kết quả NIPT dương tính: cân nhắc chọn lựa chọc ối hoặc sinh thiết gai nhau (QF-PCR) • Kết quả NIPT nghi ngờ thể khảm: chọc ối (FISH) • Kết quả NIPT bình thường, siêu âm thai bất thường: chọc ối xét nghiệm Karyotype hoặc Microarray CGH để có kết quả chính xác