SÀNG LỌC UNG THƯ CỔ TỬ CUNG: XU HƯỚNG VÀ HIỆN THỰC BS. Nguyễn Cảnh Chương Bộ môn Phụ Sản ĐH Y Hà nội Bệnh viện Phụ Sản Hà Nội
UTCTC những con số đáng báo động Dự đoán 7.5% 266,000 Tử vong do UTCTC Estimated tử vong do UTCTC trên toàn thế giới năm 2012 528,000 new cases of cervical cancer in 2012 85% globally Những nơi áp dụng chương trình tầm soát, UTCTC chỉ chiếm UTCTC xảy ra ở các nước kém phát triển (Đông Nam khoảng 5% các ung thư ở phụ nữ Á) J. Ferlay, et al. 2012. 2 hinhanhykhoa.com
Thực trạng ung thư cổ tử cung Tại Việt Nam
Thực trạng ung thư cổ tử cung Tại Việt Nam
Nguyên nhân gây ung thư CTC • Năm 1976, Harald zur Hausen công bố giả thuyết cho rằng virus gây u nhú ở người đóng vai trò quan trọng trong bệnh sinh UTCTC • Năm 1983, HPV 16 và HPV 18 được xác định trong UTCTC
Nguyên nhân gây UTCTC Là do nhiễm HPV (human papillomaviruses) nguy cơ cao HPV16 và HPV18 là 2 týp gây ra UTCTC 2 LOẠI UTCTC nhiều nhất UT biểu mô vảy UT biểu mô tuyến • Nhiễm HPV hiện diện trong hầu hết các trường hợp UTCTC, sang thương tiền ung thư và loạn sản nội biểu mô CTC mức độ 3 (CIN3) • Nhiễm dai dẳng 1 trong 14 týp HPV nguy cơ cao (hrHPV) là nguyên nhân của hơn 99% UTCTC . 1. Herzog et al. 2007 2. Saslow D et al. 2012 3. Schiffman et al. 2007 6
Tầm quan trọng của việc định típ HPV 16, HPV 18 Nguy cơ phát triển CIN3+ trong 3 năm 1 trong 4 1 trong 9 12 other hrHPV 1 trong 19 Source: Wright et al., Gynecologic Oncology, 2015 7
Tại Việt Nam, 1 trong 10 phụ nữ nhiễm HPV 9.5% phụ nữ nhiễm HPV nguy cơ cao1 200 phụ nữ từ quận Hải Châu và 200 phụ nữ từ quận Sơn Trà, Đà Nẵng 9.7% phụ nữ nhiễm HPV bất kỳ týp nào1 1,550 phụ nữ ở TPHCM – nghiên cứu cắt ngang Hầu hết là nhiễm típ 16 & 181,2 1. Van SN et al. Anticancer Res. 2017 Mar;37(3):1243-1247. 2. Ly Thi-Hai Tran et al. Tran et al. BMC Women's Health (2015) 15:16
Các phương pháp sàng lọc UTCTC Phương pháp sàng lọc ❖ Tế bào cổ tử cung ✓ Áp dụng từ những năm 1950 ❖VIA ✓ Được WHO khuyến cáo ❖ Xét nghiệm HPV DNA ✓Độ nhạy cao trong phát hiện tổn thương cổ tử cung mức độ cao ✓Cobas HPV.
Xét nghiệm Pap bộc lộ nhiều hạn chế - Độ nhạy thấp, dao động từ 40-75% - Phụ thuộc chủ quan của người đọc. - Khó triển khai rộng rãi do thiếu hụt hệ thống xét nghiệm và NVYT được đào tạo bài bản - Sàng lọc dựa vào PAP vẫn có hiệu quả do được tiến hành thường xuyên Dr. George M. Papanicolaou 1883-1962 hinhanhykhoa.com
Sàng lọc UTCTC dựa vào tế bào học: Sử dụng tế bào học thường xuyên
Xét nghiệm HPV cho kết quả chính xác và tin cậy 31 33 35 39 45 51 52 56 58 ▪ Phát hiện nguyên nhân gây bệnh 59 66 68 ▪ Phát hiện nhiễm HPV cả khi chưa bị 16 biến đổi tế bào ▪ Cho kết quả chính xác 18 ▪ Không phụ thuộc chủ quan người đọc. ▪ Được chứng minh thông qua nhiều nghiên cứu lâm sàng Nội chứng (ß- Yếu tố kiểm soát nội tế bào dựa trên ß-globin của người trong xét globin) nghiệm cobas® HPV làm tăng độ tin cậy, giảm âm tính giả hinhanhykhoa.com
ATHENA: Nghiên cứu trên 47,208 phụ nữ >25 tuổi tại Mỹ Được thăm khám phụ khoa, làm PAP LBC, HPV testing (định típ) Soi cổ tử cung cho tất cả phụ nữ HPV (+) và/hoặc cytology (+); và một nhóm ngẫu nhiên hrHPV (-). Phụ nữ >21 tuổi, khám phụ khoa định kì PAP âm tính/ PAP dương PAP/HPV âm tính HPVdương tính tính, HPV bất kì 25t 25 t Ngẫu nghiên Soi Soi CTC/ CTC, n=1.041 Sinh thiết Rời nghiên cứu hinhanhykhoa.com
ATHENA: Thiết kế nghiên cứu theo dõi dọc 3 năm
ATHENA: Tỷ lệ cộng dồn diễn tiến đến CIN Phân tầng bởi HPV HPV 16 HPV 18 Other HPV (-) hinhanhykhoa.com
SÀNG LỌC UTCTC: HPV DNA
Sàng lọc UTCTC bằng HPV hinhanhykhoa.com
So sánh các chiến lược tầm soát ở phụ nữ ≥25 tuổi Chiến lược Số XN sàng Số CIN3 CIN3+ phát Soi CTC Số cas soi sàng lọc lọc baseline triển 1-3 CTC/CIN3+ năm PAP 45,166 143 36 1,934 10.8 Co-testing 82,994 143 97 3,097 12.9 HPV 52,651 197 97 3,769 12.8 Primary Wright et al. Gynecol Oncol 2015
Sàng lọc UTCTC ở Việt nam • Kế hoạch hành động quốc gia dự phòng và kiểm soát UTCTC giai đoạn 2016- 2020 • Phác đồ sàng lọc dựa vào TB học CTC • Phác đồ A: Áp dụng cho cơ sở có khả năng làm tế bào CTC: kết hợp TBCTC, VIA, HPV • Phác đồ B: Áp dụng cho cơ sở có khả năng làm TB CTC hạn chế: VIA kết hợp lấy bệnh phẩm TB/HPV chuyển tuyến trên • TB (-): sàng lọc lại sau 3 năm, HPV DNA (-): sàng lọc lại sau 5 năm hinhanhykhoa.com