Nghiên cứu đặc điểmBệnh lâm viện sàng,Trung cận lâm ương sàng... Huế Nghiên cứu NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ UNG THƯ BIỂU MÔ TUYẾN VÚ Ở PHỤ NỮ LỚN TUỔI Nguyễn Trần Thúc Huân1*, Nguyễn Thị Phương Thủy1, Phùng Phướng1, Nguyễn Văn Cầu1, Lê Thanh Huy1, Nguyễn Thị Hồng Chuyên1 DOI: 10.38103/jcmhch.2020.66.9 TÓM TẮT Đặt vấn đề: Phụ nữ lớn tuổi là một yếu tố nguy cơ của ung thư vú. Tuy nhiên, việc điều trị ung thư biểu mô tuyến vú ở người lớn tuổi thường ít tích cực hơn so với phụ nữ trẻ và vẫn còn thiếu những hướng dẫn điều trị dựa trên bằng chứng y học đối với phụ nữ lớn tuổi mắc ung thư vú. Trong nghiên cứu này, chúng tôi đánh giá kết quả điều trị ung thư biểu mô tuyến vú ở phụ nữ lớn tuổi dựa trên những đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của nhóm bệnh nhân này. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu này được thiết kế với 60 bệnh nhân được chẩn đoán ung thư biểu mô tuyến vú có độ tuổi lớn hơn 65. Đánh giá các đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả điều trị bước đầu (tỷ lệ sống còn không bệnh và tỷ lệ sống còn toàn bộ sau 2 năm) ở nhóm bệnh nhân này. Kết quả: Chúng tôi tiến hành nghiên cứu được 60 bệnh nhân ung thư biểu mô tuyến vú ở bệnh nhân lớn tuổi. Đa phần là ung thư biểu mô tuyến vú thể ống xâm nhập (90%), độ mô học I, II (76,3%) và bệnh nhân ở giai đoạn I, II chiếm tỷ lệ lớn nhất (80,4%). Phân nhóm Luminal A, B chiếm ưu thế với 34% và 22%, tuy nhiên nhóm bộ ba âm tính chiếm tỷ lệ 28%. Tỷ lệ phẫu thuật triệt căn là 93,3%; tuy nhiên chỉ có 46,4% bệnh nhân được điều trị hỗ trợ sau phẫu thuật (hóa chất, xạ trị, nội tiết, kháng thể đơn dòng). Tỷ lệ tái phát và di căn xa của nhóm nghiên cứu lần lượt là 11,7% và 18,3%, trong đó tỷ lệ tử vong 16,7% với thời gian theo dõi trung bình là 28,03 tháng. Kết luận: Ung thư biểu mô tuyến vú ở người lớn tuổi có các yếu tố tiên lượng tốt hơn so với nhóm phụ nữ trẻ. Tuy nhiên, điều trị hỗ trợ cho bệnh nhân ung thư vú lớn tuổi vẫn chưa rõ ràng. Từ khóa: Ung thư biểu mô tuyến vú phụ nữ lớn tuổi, phân nhóm sinh học phân tử ung thư vú, nhóm bộ ba âm tính, tỷ lệ sống còn không bệnh, tỷ lệ sống còn toàn bộ. ABSTRACT CLINICAL, SUBCLINICAL AND TREATMENT OUTCOME OF BREAST CANCER IN ELDERLY WOMAN Nguyen Tran Thuc Huan1*, Nguyen Thi Phuong Thuy1, Phung Phuong1, Nguyen Van Cau1, Le Thanh Huy1, Nguyen Thi Hong Chuyen1 Background: Increasing age is the most prevalent, primary risk factor for breast cancer. However, the treatment of breast cancer in older women were less active than younger women and there is a relative 1 Bộ môn Ung bướu, Trường Đại học Y - Ngày nhận bài (Received): 2/10/2020, Ngày phản biện (Revised): 5/11/2020; Dược - Đại học Huế - Ngày đăng bài (Accepted): 21/12/2020 - Người phản hồi (Corresponding author): Nguyễn Trần Thúc Huân - Email: drthuchuanonco@yahoo.com.vn; ĐT: 0934 928 811 56 Tạp Chí Y Học Lâm Sàng - Số 66/2020
Bệnh viện Trung ương Huế lack of evidence-based guidelines to inform the treatment of breast cancer in elderly woman. In this study, we evaluated the results of treatment of breast cancer in elderly woman based on the tumor characteristics. Material and methods: This study was designed with 60 breast cancer patients older than 65 years old. Evaluation of clinical, subclinical characteristics and treatment results initially (disease-free survival and total survival after 2 years) of this group. Results: We conducted a study of 60 elderly woman with breast cancer. The majority of patients with invasive ductal carcinoma (90%), histological grade I, II (76,3%) and the patients with stage I, II disease were 80,4%. The older patients have been found to have a greater frequency of molecular subtypes: luminal A and B (34% and 22%), however the triple-negative/basal-like was 28%. The rate of modified radical mastectomy was 93,3%, only 46,4% of patients received adjuvant therapy (chemotherapy, radiation therapy, hormonal therapy and antibody therapy). Local recurrence and distant metastasis were 11,7% and 18,3%, mortality was 16,7% with a median follow-up of 28,03 months. Conclusions: Breast carcer in older patients has better prognosis factors than younger women. However, current adjuvant systemic therapy options for older women with breast cancer was not clear. Key words: Breast cancer in elderly woman, molecular subtypes of breast cancer, triple-negative/basal- like group, disease-free survival rate, overall survival rate. I. ĐẶT VẤN ĐỀ sự khác biệt trong cách tiếp cận điều trị ung thư biểu Ung thư biểu mô tuyến vú là loại ung thư có tỷ mô tuyến vú cho người lớn tuổi như: bệnh nhân lớn lệ mắc và tỷ lệ tử vong cao nhất ở phụ nữ. Theo tuổi thường ít được xạ trị hỗ trợ sau phẫu thuật, ít ghi nhận của GLOBOCAN (2018), ung thư biểu được hóa trị đa hóa chất. Bên cạnh đó, một số yếu tố mô tuyến vú có tỷ lệ mới mắc 2,088 triệu ca/năm như: tổng trạng thường kém hơn, khó khăn trong di (chiếm 11,6% tỷ lệ ung thư toàn cầu). Tại Việt Nam, chuyển, bệnh nhân hoặc người nhà lo ngại về chất tỷ lệ mới mắc ung thư biểu mô tuyến vú 15.229 ca/ lượng cuộc sống. Ngoài ra, có rất ít nghiên cứu về năm (20,6% ung thư nữ giới) với tỷ lệ tử vong là phác đồ điều trị cụ thể cho bệnh nhân ung thư biểu 6103 ca/năm [8]. mô tuyến vú lớn tuổi. Tại Hoa Kỳ, dân số từ có độ tuổi từ 65 tuổi trở Các nghiên cứu đã cho thấy độ tuổi theo thời lên chiếm 11,3% (25,5 triệu) trong tổng dân số năm gian có liên quan đến điều trị không đúng liệu trình, 1980 và được dự đoán sẽ chiếm 20,1% (70,2 triệu) và điều này là yếu tố tiên lượng độc lập với tình vào năm 2030. Theo y văn, tỷ lệ mắc ung thư vú trạng bệnh lý. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng: điều tăng theo tuổi, việc tăng số người có độ tuổi lớn hơn trị chuẩn trong ung thư biểu mô tuyến vú có thể tiến 65 dẫn đến làm tăng số lượng mới mắc ung thư biểu hành một cách bình thường cho phụ nữ lớn tuổi. mô tuyến vú. Theo số liệu từ nghiên cứu SEER cho Chính vì những vấn đề nêu trên, vấn đề được đặt ra thấy 37% bệnh nhân mắc ung thư biểu mô tuyến vú là: những yếu tố ảnh hưởng đến tiên lượng và quyết được chẩn đoán năm 1973 là từ 65 tuổi trở lên so định điều trị cho bệnh nhân ung thư biểu mô tuyến với 46,7% vào năm 1995. Theo điều tra tổng dân số vú lớn tuổi. Do đó, chúng tôi tiến hành nghiên cứu: Việt Nam 2019, tỷ lệ dân số có độ tuổi > 50 chiếm “Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả điều tỷ lệ 13,3% (14,51 triệu) [9][15]. trị ung thư biểu mô tuyến vú xâm nhập ở phụ nữ lớn Ung thư biểu mô tuyến vú có tỷ lệ tăng dần theo tuổi” với mục tiêu: lứa tuổi và khoảng 1/3 bệnh nhân ung thư biểu mô 1. Khảo sát đặc điểm lâm sàng và cận lâm tuyến vú có tuổi lớn hơn 70 [4][15]. Ung thư biểu sàng ung thư biểu mô tuyến vú xâm nhập ở phụ mô tuyến vú ở phụ nữ lớn tuổi thường có kết quả nữ lớn tuổi. điều trị xấu hơn ung thư biểu mô tuyến vú xâm nhập 2. Đánh giá kết quả điều trị ung thư biểu mô ở phụ nữ trẻ. Điều này có thể được giải thích là do tuyến vú xâm nhập ở phụ nữ lớn tuổi. Tạp Chí Y Học Lâm Sàng - Số 66/2020 57
Nghiên cứu đặc điểmBệnh lâm viện sàng,Trung cận lâm sàng... ương Huế II. PHƯƠNG PHÁP VÀ ĐỐI TƯỢNG 2.1.3. Cỡ mẫu: mẫu thuận tiện (60 bệnh nhân) NGHIÊN CỨU 2.2. Phương pháp nghiên cứu 2.1. Đối tượng nghiên cứu - Hồi cứu và tiến cứu mô tả, không nhóm chứng. 2.1.1. Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân 2.3. Phương pháp xử lý số liệu - Tất cả bệnh nhân nữ ≥ 65 tuổi được chẩn đoán - Sử dụng phần mềm thống kê SPSS 26.0 để xử ung thư biểu mô tuyến vú xâm nhập được điều trị lý số liệu. tại Khoa Ung Bướu - Bệnh viện Trường Đại học - Sử dụng kiểm định tương quan χ2, phân tích Y Dược Huế và Trung tâm Ung Bướu - Bệnh viện sống còn bằng Kaplan - Meier. Trung ương Huế từ 01/01/2018 - 30/06/2020. 2.4. Đạo đức trong nghiên cứu - Bệnh nhân có đủ hồ sơ bệnh án và đồng ý tham Tất cả thông tin khai thác từ bệnh nhân và hồ sơ gia nghiên cứu này bệnh án đều được giữ bí mật. Nghiên cứu chỉ nhằm 2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ bệnh nhân mục đích nâng cao chất lượng chẩn đoán, điều trị, - Các bệnh nhân ung thư biểu mô tuyến vú xâm đánh giá tiên lượng bệnh, phục vụ công tác chăm nhập ≥ 65 tuổi đã điều trị ban đầu tại các cơ sở y sóc sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống cho tế khác. người bệnh. III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 3.1. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng nhóm bệnh nhân nghiên cứu 3.1.1. Độ tuổi Bảng 3.1: Tỷ lệ phân bố bệnh theo nhóm tuổi Nhóm tuổi Số lượng (n) Tỷ lệ (%) 65-74 43 71,7 75-84 14 23,3 ≥ 85 3 5,0 Tổng 60 100 ± SD = 71,55 ± 0.82 MAX = 90 MIN = 65 Tuổi trung bình là 71,55 ± 0,82 tuổi. Bệnh nhân lớn tuổi nhất là 90 tuổi. Nhóm tuổi có tỷ lệ mắc bệnh cao nhất là 65-74 tuổi. 3.1.2. Mô bệnh học (MBH) Bảng 3.2: Thể mô bệnh học Thể mô bệnh học Số lượng (n) Tỷ lệ (%) Ung thư biểu mô thể ống 54 90,0 Ung thư biểu mô thể chế nhầy 3 5,0 Khác 3 5,0 Tổng 60 100 Ung thư biểu mô tuyến vú thể ống xâm nhập thường gặp nhất, chiếm tỷ lệ 90%. Bảng 3.3: Độ mô bệnh học Độ mô bệnh học Số lượng (n) Tỷ lệ (%) Độ I 7 12,7 Độ II 35 63,6 Độ III 13 23,6 Tổng 55 100 58 Tạp Chí Y Học Lâm Sàng - Số 66/2020
Bệnh viện Trung ương Huế Trong 55 trường hợp ung thư biểu mô thể ống xâm nhập được xếp độ mô học theo hệ thống phân độ mô học của Scarff - Bloom - Richarson, độ I, II chiếm ưu thế với 76,3% bệnh nhân. 3.1.3. Kích thước khối u (pT) Bảng 3.4: Kích thước khối u (pT) Kích thước u Số lượng (n) Tỷ lệ (%) u ≤ 2 cm 17 30,4 2 < u ≤ 5 cm 32 57,1 u > 5 cm 7 12,5 Tổng 56 100 Đa số u có kích thước trên giải phẫu bệnh ≤ 5 cm (87,5%). 3.1.4. Tình trạng di căn hạch vùng nách (pN) Bảng 3.5: Tình trạng di căn hạch vùng nách (pN) Số lượng hạch nách di căn Số lượng (n) Tỷ lệ (%) 0 29 51,8 1-3 19 33,9 4-9 6 10,7 ≥10 2 3,6 Tổng 56 100 Trong số 56 bệnh nhân được phẫu thuật và nạo vét hạch nách, có hơn một nửa bệnh nhân không di căn hạch nách; có 3,6% bệnh nhân di căn từ 10 hạch trở lên. 3.1.5. Hóa mô miễn dịch (HMMD) Bảng 3.6: Hóa mô miễn dịch Hóa mô miễn dịch Số lượng (n) Tổng Tỷ lệ (%) Làm HMMD 50 83,3 HMMD 60 Không làm HMMD 10 16,7 ER (-) 22 44,0 ER 50 ER (+) 28 56,0 PR (-) 32 64,0 PR 50 PR (+) 18 36,0 HER2 (-) 34 68,0 HER2 1+ 0 0 HER2 50 HER2 2+ 5 10,0 HER2 3+ 11 22,0 Ki-67 (-) 0 0 Ki-67 Ki-67 (+) ≤ 14% 25 50 50,0 Ki-67 (+) >14% 25 50,0 Trong số 50 bệnh nhân được làm HMMD, có 56% ER(+), 36% PR (+); HER2 (-) chiếm ưu thế với 68% bệnh nhân; và 1/2 bệnh nhân có Ki-67 (+) ≤ 14%. Tạp Chí Y Học Lâm Sàng - Số 66/2020 59
Nghiên cứu đặc điểmBệnh lâm viện sàng,Trung cận lâm ương sàng... Huế Bảng 3.7: Phân nhóm phân tử ung thư biểu mô tuyến vú Phân nhóm phân tử Số lượng (n) Tỷ lệ (%) Luminal A 17 34,0 Luminal B 11 22,0 HER2-enriched 8 16,0 Basal-like/Triple-negative 14 28,0 Tổng 50 100 Phân nhóm Luminal A chiếm tỷ lệ cao nhất với 34% bệnh nhân và basal-like (bộ ba thụ thể ER, PR và HER2 âm tính) cũng chiếm tỷ lệ khá cao với 28%. 3.1.6. Giai đoạn sau phẫu thuật Bảng 3.8: Giai đoạn sau phẫu thuật Giai đoạn sau phẫu thuật Số lượng (n) Tỷ lệ (%) I 10 17,9 IIA 20 35,7 II IIB 15 26,8 IIIA 8 14,3 III IIIB 1 1,8 IIIC 2 3,6 Tổng 56 100 Sau khi phẫu thuật và có kết quả MBH trên 56 bệnh nhân, giai đoạn I, II chiếm đa số với 80,4%. 3.1.7. Liên quan giữa độ mô bệnh học và thụ thể hormon Bảng 3.9: Liên quan giữa độ mô bệnh học và ER ER ER (-) ER (+) Tổng Số lượng Tỷ lệ Số lượng Tỷ lệ Số lượng Độ mô bệnhhọc Tỷ lệ (%) (n) (%) (n) (%) (n) Độ I, II 11 52,4 24 96 35 76,1 Độ III 10 47,6 1 4 11 23,9 Tổng 21 100 25 100 46 100 Phần lớn bệnh nhân độ mô học I, II có ER (+) và ngược lại, bệnh nhân độ III thì ER (-) lại chiếm ưu thế, mối liên quan này có ý nghĩa thống kê (p=0,001) 3.2. Kết quả điều trị ung thư biểu mô tuyến vú lớn tuổi 3.2.1. Các phương thức điều trị Bảng 3.10: Các phương thức điều trị Phương thức điều trị Hóa trị Xạ trị Nội tiết Trúng đích Phẫu thuật 23 11 14 0 Không phẫu thuật 4 1 1 0 Tổng 27 12 15 0 Hầu hết bệnh nhân được tiến hành phẫu thuật với tỷ lệ 93,3%. Các phương thức điều trị khác gồm hóa trị (45%), xạ trị (15%), nội tiết (25%). Không có bệnh nhân nào điều trị trúng đích . 60 Tạp Chí Y Học Lâm Sàng - Số 66/2020
Bệnh viện Trung ương Huế 3.2.2. Điều trị hỗ trợ sau phẫu thuật Bảng 3.11: Điều trị hỗ trợ sau phẫu thuật (n=56) Phẫu thuật Số lượng (n) Tổng Tỷ lệ (%) Phẫu thuật đơn thuần 30 53,6 Phẫu thuật + Hóa trị hỗ trợ 15 26,8 56 Phẫu thuật + Xạ trị hỗ trợ 3 5,4 Phẫu thuật + Hóa trị hỗ trợ + Xạ trị hỗ trợ 8 14,3 Trong số 56 bệnh nhân được phẫu thuật, có hơn 1/2 trường hợp phẫu thuật đơn thuần. Có 26 bệnh nhân được điều trị hỗ trợ: hóa trị hỗ trợ cho 23 bệnh nhân (41,1%), xạ trị hỗ trợ cho 11 bệnh nhân (19,6%). 3.2.3. Sự tuân thủ điều trị Bảng 3.12:Sự tuân thủ chỉ định điều trị Đáp ứng tiêu Số lượng Lựa chọn điều trị Tổng Tỷ lệ (%) chuẩn (n) Phẫu thuật 56 96,6 Phẫu thuật 58 Không phẫu thuật (do bệnh nhân từ chối) 2 3,4 Hóa trị 23 41,1 Hóa trị hỗ trợ Không Do bệnh kèm 2 56 58,9 hóa trị Do bệnh nhân từ chối 31 Xạ trị Xạ trị 11 47,8 23 hỗ trợ Không xạ trị (do bệnh nhân từ chối) 12 52,2 Chỉ định phẫu thuật được đặt ra cho 58 bệnh nhân đủ tiêu chuẩn, tuy nhiên có 2 bệnh nhân trong số này không tiến hành phẫu thuật do bệnh nhân từ chối phẫu thuật dù đáp ứng tiêu chuẩn phẫu thuật, không có bệnh kèm và tuổi không quá cao (65-67 tuổi). Cả 56 bệnh nhân được phẫu thuật đều có chỉ định hóa trị hỗ trợ, tuy nhiên chỉ có 23 bệnh nhân được hóa trị (41,1%). Trong số 33 bệnh nhân không hóa trị, có 2 bệnh nhân chống chỉ định với hóa trị do có bệnh kèm (đái tháo đường), số còn lại từ chối điều trị theo ý muốn của bản thân bệnh nhân và người nhà. Có 23 bệnh nhân đáp ứng tiêu chuẩn xạ trị hỗ trợ cho phẫu thuật, nhưng chỉ có 47,8% trong số này tiến hành xạ trị, nhóm còn lại không tuân thủ xạ trị do nguyện vọng của bệnh nhân và người nhà do lo ngại biến chứng của xạ trị. Tạp Chí Y Học Lâm Sàng - Số 66/2020 61
Nghiên cứu đặc điểmBệnh lâm viện sàng,Trung cận lâm sàng... ương Huế 3.2.4. Hóa trị Bảng 3.13: Đặc điểm hóa trị (n=27) Đặc điểm hóa trị Số lượng (n) Tổng Tỷ lệ (%) Đơn hóa trị liệu 4 14,8 Hóa chất 27 Đa hóa trị liệu 23 85,2 Đa số bệnh nhân hóa trị có sự kết hợp nhiều loại hóa chất (85,2%). 3.2.5. Tình hình sức khỏe chung tại thời điểm kết thúc nghiên cứu Bảng 3.14: Tình hình sức khỏe chung Số lượng Tình hình sức khỏe chung Tỷ lệ (%) (n) Hoạt động bình thường 43 71,7 Giảm sút ít hoạt động cơ thể 6 10,0 Không thể tự làm việc, thời gian nằm nghỉ ban ngày 50% 1 1,7 Nằm tại chỗ, cần săn sóc tăng cường đặc biệt 0 0 Tử vong 10 16,7 Tổng 60 100 Có 16,7% bệnh nhân tử vong (do mọi nguyên nhân) và 11,7% bệnh nhân giảm sút hoạt động cơ thể ở các mức độ khác nhau. 3.2.6. Tái phát sau điều trị Bảng 3.15: Tình trạng tái phát sau điều trị Tái phát sau điều trị Số lượng (n) Tỷ lệ (%) Tại chỗ 4 6,7 Tái phát Tại vùng 3 5,0 Không tái phát 53 88,3 Tổng 60 100 Tỷ lệ tái phát trong nghiên cứu là 11,7%, trong đó tỷ lệ tái phát tại chỗ và tại vùng là tương đương. Bảng 3.16: Thời gian xuất hiện tái phát sau điều trị Thời gian tái phát sau điều trị Số lượng (n) Tỷ lệ (%) < 6 tháng 4 57,1 6-11 tháng 3 42,9 ≥ 12 tháng 0 0 Tổng 7 100 Thời gian xuất hiện tái phát trung bình sau điều trị là 5,29 tháng; xuất hiện sớm nhất sau 1 tháng và 100% trường hợp tái phát xuất hiện trong năm đầu. 62 Tạp Chí Y Học Lâm Sàng - Số 66/2020
Bệnh viện Trung ương Huế 3.2.7. Di căn xa sau điều trị Bảng 3.18: Tình trạng di căn xa sau điều trị Di căn xa sau điều trị Số lượng (n) Tỷ lệ (%) Di căn xa 11 18,3 Không di căn xa 49 81,7 Tổng 60 100 Có 18,3% bệnh nhân di căn xa sau điều trị. § Vị trí di căn xa sau điều trị Bảng 3.19: Vị trí di căn xa sau điều trị Vị trí di căn xa sau điều trị Số lượng (n) Tổng Tỷ lệ (%) Phổi 4 11 36,4 Xương 6 11 54,5 Gan 3 11 27,3 Khác 3 11 27,3 Di căn xương thường gặp nhất, xảy ra ở 54,5% bệnh nhân di căn sau điều trị. Phổi và gan cũng là các tạng di căn chiếm tỷ lệ tương đối, lần lượt là 36,4% và 27,3%. § Thời gian xuất hiện di căn xa sau điều trị Bảng 3.20: Thời gian xuất hiện di căn xa sau điều trị Thời gian di căn xa sau điều trị Số lượng (n) Tỷ lệ (%) < 6 tháng 4 36,4 6-11 tháng 3 27,3 12-23 tháng 2 18,2 ≥ 24 tháng 2 18,2 Tổng 11 100 Thời gian xuất hiện di căn xa sau điều trị trung bình là 13,27 tháng, xuất hiện sớm nhất sau điều trị 1 tháng, muộn nhất 42 tháng. Di căn chủ yếu xảy ra trong năm đầu sau điều trị, với tỷ lệ lên đến 63,6%. 3.2.8. Sống thêm toàn bộ (OS) § Sống thêm toàn bộ 2 năm - Tỷ lệ sống thêm tích lũy 2 năm: 90,8% - Thời gian sống trung bình: 46,53±2,10 tháng - Thời gian theo dõi trung bình: 28,03 ± 1,87 tháng (6-54 tháng) § Sống thêm toàn bộ theo tình trạng di căn hạch nách Bảng 3.21: Sống thêm toàn bộ theo tình trạng di căn hạch nách Di căn Thời gian sống Số bệnh Tỷ lệ sống thêm Tử vong hạch nách thêm trung bình nhân Số bệnh nhân Tỷ lệ (%) Không di căn hạch 48,45 ± 1,74 29 2 27 93,1 Di căn hạch 40,42 ± 3,36 27 8 19 70,4 Tạp Chí Y Học Lâm Sàng - Số 66/2020 63
Nghiên cứu đặc điểmBệnh lâm viện sàng,Trung cận lâm ương sàng... Huế Sống thêm toàn bộ cao hơn ở các bệnh nhân chưa 3.2.9. Sống thêm không bệnh (DFS) di căn hạch. Với p= 0,041 IV. BÀN LUẬN 0,05) [9]; 76,7 (70-98) [3]. Anis Haddad cũng chỉ ra 4.1. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng nhóm rằng, độ tuổi có tỷ lệ mắc bệnh cao nhất đối với UTV bệnh nhân nghiên cứu ở PNLT là 65-74, trong khi nghiên cứu của tôi cũng Độ tuổi cho kết quả tương tự với 71,7% bệnh nhân nằm trong Trong thời gian từ ngày 01/01/2016 đến ngày độ tuối 65-74 tuổi, chiếm đa số trong nghiên cứu. 64 Tạp Chí Y Học Lâm Sàng - Số 66/2020
Bệnh viện Trung ương Huế Trong giai đoạn 2004-2008, SEER đã báo cáo tỷ lệ từ 35-39,5%. Điểm khác biệt giữa hai nghiên rằng khoảng 40% trường hợp UTV đã được chẩn cứu này là trong khi nghiên cứu của chúng tôi bệnh đoán ở PNLT, trong đó: 19,7% ở phụ nữ từ 65 đến nhân T4 chiếm tỷ lệ thấp nhất, chỉ 5,4% thì nghiên 74 tuổi; 15,5% ở phụ nữ từ 75 đến 84 tuổi và 5,65% cứu của Haddad có tỷ lệ T4 đến 38%, chỉ xếp sau ở những người từ 85 tuổi trở lên. Nghiên cứu cũng T2 [9] chỉ ra tỷ lệ tử vong do ung thư tăng theo tuổi: 19,7% Tình trạng di căn hạch vùng nách: Hơn 1/2 bệnh bệnh nhân 65-74 tuổi; 22,6% bệnh nhân 75-84 tuổi; nhân không di căn hạch (pN0); pN1 chiếm ưu thế và 15,1% từ 85 tuổi trở lên [5][12][14]. trong số các bệnh nhân có di căn hạch với 33,9%, Bệnh nhân lớn tuổi nhất tại thời điểm chẩn đoán xếp sau đó là pN2 với 10,7% và thấp nhất là pN3 UTV trong nghiên cứu này là 90 tuổi, nghiên cứu với 3,6%. Tương đồng với nghiên cứu của các tác của Barthélémy P. và cộng sự trên 192 bệnh nhân giả Schonberg M.A [15]: N0 64,9%, N1 13,7%; UTV đã chỉ ra bệnh nhân lớn tuổi nhất lên đến 98 Sami G. Diab [6]: N0 61-65%; N1 20-24%. Các tỷ tuổi [3]. lệ này khác biệt so với nghiên cứu của Haddad khi Tại Việt Nam, nhiều nghiên cứu về UTV nói N1 được báo cáo ở 51,9% bệnh nhân, xếp sau đó là chung đã chỉ ra rằng bệnh nhân UTV lớn tuổi chiếm N0 và N2 với 45,4% và 2,7% [9]. một tỷ lệ khá cao trong số các bệnh nhân UTV tại Tình trạng di căn xa: Tại thời điểm chẩn đoán Việt Nam. Nghiên cứu về UTV của Nguyễn Văn chỉ có 1 bệnh nhân di căn xa (tại phổi), chiếm tỷ lệ Phong (2014) tại Huế cho kết quả tương tự với 13% 1,7% trong số 60 bệnh nhân được nghiên cứu, trong bệnh nhân có độ tuổi từ 60 [1], trong khi tỷ lệ này khi nghiên cứu của Haddad có đến 5,3% bệnh nhân theo nghiên cứu của Trần Hữu Phúc (2018) lên đến di căn xa lúc được chẩn đoán [9]. 31,6% [2]. Giai đoạn bệnh: Trong số 56 bệnh nhân được Mô bệnh học phẫu thuật và có pTNM, bệnh nhân giai đoạn II Thể MBH chiếm ưu thế nhất là UTBM tuyến vú chiếm tỷ lệ cao nhất với 62,5%. Nghiên cứu của thể ống xâm nhập, với tỷ lệ lên đến 91,7%, phù hợp Yancik và cộng sự tiến hành trên những bệnh nhân với các nghiên cứu của A. Haddad: 82,7% [9]; Sami UTV từ 55 tuổi trở lên đã chỉ ra rằng phần lớn bệnh G. Diab: 79-83% [6]. Các thể khác như UTBM thể nhân UTV phát hiện bệnh ở giai đoạn I hoặc II, điều nhầy, thể nhú, tiểu thùy xâm nhập ít gặp hơn. Xếp này đúng với cả bệnh nhân trẻ tuổi lẫn lớn tuổi [18] độ mô học cho 55 trường hợp UTBM thể ống xâm Hóa mô miễn dịch nhập, độ II chiếm ưu thế với 63,6% bệnh nhân, theo HMMD được thực hiện trong 50 trường hợp với sau là độ III với 23,6%, tương đồng với nghiên cứu 56% ER(+), 36% PR (+); HER2 (-) ở 68% bệnh của tác giả Schonberg M.A [15] với độ II chiếm tỷ nhân; và 1/2 bệnh nhân có Ki-67 (+) ≤ 14%. Như lệ 45,4-46,7%, Tuy nhiên, điều này không phù hợp vậy, HR(+) và HER2(-) chiếm ưu thế, phù hợp với hoàn toàn với nghiên cứu UTV của Haddad ở PNLT các nghiên cứu trên thế giới [7],[11], [13],[17]. khi độ I và độ II thường gặp hơn cả [9][12][14]. Tuy nhiên, tỷ lệ ER(+) trong các nghiên cứu UTV Giai đoạn bệnh ở PNLT trên thế giới lại cao hơn nghiên cứu của Kích thước khối u: Trong số 56 bệnh nhân được chúng tôi với 87-91% theo Diab [6], và 63,5% theo phẫu thuật , pT2 chiếm tỷ lệ cao nhất với 53,6%, điều Haddad [9]. Phân nhóm phân tử trên HMMD cho này tương tự với kết quả nghiên cứu của Haddad và thấy Luminal A chiếm tỷ lệ cao nhất với 34% bệnh cộng sự về UTV ở PNLT khi chỉ ra rằng kích thước nhân, xếp sau đó là basal-like (bộ ba thụ thể ER, PR u phổ biến nhất của UTV ở PNLT là T2 với tỷ lệ và HER2 âm tính) với 28%. Phần lớn bệnh nhân độ 54% [9], tác giả Schonberg M.A [15] có pT2 chiếm mô học I, II có ER (+) và ngược lại, bệnh nhân độ Tạp Chí Y Học Lâm Sàng - Số 66/2020 65
Nghiên cứu đặc điểmBệnh lâm viện sàng,Trung cận lâm ương sàng... Huế III thì ER (-) lại chiếm ưu thế, mối liên quan này có của gần 50.000 bệnh nhân UTV, tỷ lệ hóa trị cho ý nghĩa thống kê (p=0,001). bệnh nhân UTV giai đoạn I hoặc II, HR(-) là khoảng 4.2. Kết quả điều trị ung thư biểu mô tuyến 80% ở độ tuổi 67 - 69 vàchỉ dưới 10% cho bệnh vú lớn tuổi nhân trên 85 tuổi[12][15]. Đặc điểm điều trị Xạ trị Hầu hết bệnh nhân được tiến hành phẫu thuật Trong nghiên cứu có 28 bệnh nhận ER (+), tuy với tỷ lệ 93,3%. Các phương pháp điều trị khác gồm nhiên chỉ có 15 bệnh nhân được điều trị nội tiết. Có hóa trị (45%), xạ trị (15%), nội tiết (25%). thể giải thích điều này là do bệnh nhân đang điều trị Phẫu thuật hóa chất, trong khi liệu pháp nội tiết được tiến hành Có 2 trong 58 bệnh nhân có chỉ định phẫu thuật sau khi kết thúc hóa trị. Tỷ lệ bệnh nhân được điều nhưng không đồng ý dù không có bệnh kèm và chỉ trị nội tiết trong nghiên cứu này là 25%, không có tuổi không quá cao (65-67 tuổi). Như vậy, phẫu sự khác biệt với nghiên cứu của Haddad với 31,2% thuật được tiến hành trên 56/60 bệnh nhân, đa số là bệnh nhân điều trị với liệu pháp này [9][12]. phẫu thuật cắt toàn bộ tuyến vú (94,6%), điều này Kết quả điều trị bước đầu phù hợp với nghiên cứu của Bastiaannet(2010) [4]. Tình hình sức khỏe chung tại thời điểm kết thúc Kemeny đã chỉ ra rằng phẫu thuật điều trị UTV ở nghiên cứu PNLT khỏe mạnh là an toàn và không tăng rủi ro so Số bệnh nhân vẫn hoạt động bình thường, không với bệnh nhân trẻ [10]. cản trở sinh hoạt hàng ngày chiếm đa số với 71,7%. Điều trị bổ trợ được tiến hành cho 26/56 bệnh Có 16,7% bệnh nhân tử vong (do mọi nguyên nhân). nhân được phẫu thuật: hóa trị bổ trợ cho 23 bệnh Số còn lại có sự giảm sút hoạt động cơ thể (10%); nhân (41,1%) và xạ trị bổ trợ cho 11 bệnh nhân và có 1 bệnh nhân (1,7%) không tự chăm sóc được, (19,6%). Cả 56 bệnh nhân được phẫu thuật đều có thời gian nằm nghỉ > 50%. chỉ định hóa trị bổ trợ, nhưng có đến 33 bệnh nhân Tái phát và di căn xa sau điều trị không hóa trị, trong đó có 2 bệnh nhân chống chỉ Thời gian theo dõi trung bình của nghiên cứu định với hóa trị do có bệnh kèm, số còn lại từ chối này chỉ là 28,03 ± 1,87 tháng (2,3 năm), thấp hơn điều trị. Nghiên cứu của Bastiaannet cũng đã chỉ so với nhiều nghiên cứu trên thế giới về UTV ở ra rằng hóa trị bổ trợ ít phổ biến hơn ở những bệnh PNLT như Shuchi Shah (2002) tiến hành nghiên nhân UTV lớn tuổi [4]. Về xạ trị bổ trợ, có 52,2% cứu với thời gian theo dõi trung bình là 30 tháng trong số 23 bệnh nhân đủ tiêu chuẩn xạ trị nhưng [16] hay nghiên cứu của Haddad theo dõi trung không đồng ý xạ trị. Trong nghiên cứu này, bệnh bình 4,5 năm [9]. nhân ≥ 75 tuổi có xu hướng không tuân thủ chỉ định Mặc dù theo dõi với thời gian ngắn hơn; tuy hóa trị, xạ trị bổ trợ hơn so với nhóm tuổi 65-74, tuy nhiên, tỷ lệ tái phát và di căn xa sau điều trị trong nhiên sự khác biệt này không có ý nghĩa thống kê. nghiên cứu của chúng tôi lại cao hơn nhiều so với Hóa trị các nghiên cứu trên thế giới khi có đến 11,7% bệnh Hóa trị được tiến hành trên 45% bệnh nhân nói nhân tái phát (6,7% tái phát tại chỗ, 5,0% tái phát tại chung trong nghiên cứu, và đa số là đa hóa trị. Tỷ lệ vùng) và 18,3% bệnh nhân di căn xa sau điều trị (đa hóa trị trong nghiên cứu này thấp hơn nhiều so với số di căn xương, phổi, gan) trong nghiên cứu này. nghiên cứu của Haddad (62,3%) [5][9][12]. Trên Trong khi đó, tỷ lệ tái phát tại chỗ và di căn xa trong các nghiên cứu cho thấy hóa trị bổ trợ cũng ít phổ nghiên cứu của Shuchi Shah (2002) lần lượt là 5% và biến hơn ở những bệnh nhân UTV lớn tuổi. Trong 2% [16]; hay nghiên cứu của Haddad (2018) có 6,5% nghiên cứu dựa trên dân số về cơ sở dữ liệu SEER bệnh nhân tái phát tại chỗ (kèm tái phát tại vùng hoặc 66 Tạp Chí Y Học Lâm Sàng - Số 66/2020
Bệnh viện Trung ương Huế không) và 1,3% bệnh nhân di căn xa sau điều trị với - Hóa mô miễn dịch: HR(+) và HER2(-) chiếm thời gian theo dõi trung bình đến 4,5 năm [9]. ưu thế. Phân nhóm Luminal A chiếm tỷ lệ cao nhất. Sống thêm Có mối liên quan ý nghĩa giữa độ mô học với ER. Nghiên cứu của chúng tôi với thời gian theo - Giai đoạn: Giai đoạn II chiếm tỷ lệ cao nhất. dõi trung bình 2,3 năm thì tỷ lệ sống còn toàn bộ 2. Kết quả điều trị bước đầu ung thư biểu mô (OS) và tỷ lệ sống còn không bệnh (DFS) lần lượt là tuyến vú xâm nhập ở phụ nữ lớn tuổi 46,53±2,10 tháng và 40,44 ± 2,55 tháng, tỷ lệ sống - 93,3% bệnh nhân được phẫu thuật, đa số là thêm tích lũy 2 năm đối với OS và DFS lần lượt là cắt toàn bộ tuyến vú kèm nạo vét hạch nách. Có 26 90,8% và 78,6%. bệnh nhân được điều trị bổ trợ với hóa trị, hoặc xạ Khảo sát mối liên quan giữa sống thêm với các trị, hoặc cả hai. đặc điểm bệnh học và can thiệp điều trị cho thấy được - Hóa trị được tiến hành ở 45% bệnh nhân nói ý nghĩa sự ảnh hưởng của các yếu tố này trên tiên chung, và chủ yếu là đa hóa trị. lượng của bệnh.Trong nghiên cứu này, OS và DFS - 15% bệnh nhân được xạ trị vú (có kèm xạ trị cao hơn ở các bệnh nhân chưa di căn hạch và những hạch hoặc không). khác biệt này có ý nghĩa thống kê (p lần lượt là 0,041 - Nội tiết: Liệu pháp này được chỉ định với 1/4 và 0,008 đối với OS và DFS). Tác giả Haddad (2018) bệnh nhân. cũng đưa ra kết luận tương tự rằng tình trạng hạch - Với thời gian theo dõi trung bình 2,3 năm, có nách liên quan đáng kể đến DFS trong phân tích đa 11,7% trường hợp tái phát (6,7% tái phát tại chỗ, biến ở bệnh nhân UTV lớn tuổi [9]. 5,0% tái phát tại vùng). Có 18,3% trường hợp di căn xa sau điều trị, đa số di căn xương, phổi, gan và chủ V. KẾT LUẬN yếu xảy ra trong năm đầu sau điều trị. Qua nghiên cứu 60 trường hợp ung thư biểu mô tuyến vú xâm nhập ở phụ nữ lớn tuổi tại Trung tâm - Thời gian sống thêm toàn bộ và sống thêm Ung bướu - Bệnh viện Trung ương Huế và Khoa không bệnh trung bình lần lượt là 46,53±2,10 tháng Ung bướu - Bệnh viện trường Đại học Y Dược Huế, và 40,44 ± 2,55 tháng, tỷ lệ sống thêm tích lũy 2 chúng tôi rút ra một số kết luận: năm đối với sống thêm toàn bộ và sống thêm không 1. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của ung bệnh lần lượt là 90,8% và 78,6%. thư biểu mô tuyến vú xâm nhập ở phụ nữ lớn tuổi -Tuổi mắc bệnh trung bình: 71,55 ± 0,82 tuổi, VI. KIẾN NGHỊ nhóm tuổi có tỷ lệ mắc bệnh cao nhất là 65-74 tuổi. Chỉ định các phương thức điều trị cho bệnh nhân - Mô bệnh học: Ung thư biểu mô tuyến vú thể ung thư biểu mô tuyến vú lớn tuổi nên dựa vào các ống xâm nhập thường gặp nhất với 91,7%, trong đó đặc điểm sinh học và các yếu tố nguy cơ hơn là dựa độ mô học II chiếm ưu thế với 63,6% bệnh nhân. vào độ tuổi. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Nguyễn Văn Phong (2014), Đánh giá kết quả quan giữa kích thước khối u và tình trạng di căn điều trị ung thư vú bằng phẫu thuật cắt vú triệt hạch nách trong ung thư vú, Luận văn Thạc sĩ y để cải biên, Luận văn Thạc sĩ y học, Trường Đại học, Trường Đại học Y Dược, Đại học Huế. học Y Dược, Đại học Huế. 3. Barthélémy P et al (2011), “Adjuvant chemotherapy 2. Trần Hữu Phúc (2018), Đánh giá kết quả phẫu in elderly patients with early breast cancer. Impact thuật điều trị ung thư vú và nghiên cứu sự liên of age and comprehensive geriatric assessment Tạp Chí Y Học Lâm Sàng - Số 66/2020 67
Nghiên cứu đặc điểmBệnh lâm viện sàng,Trung cận lâm sàng... ương Huế on tumor board proposals”, Critical Reviews in Cancer Epidemiol, 2013, pp. 893104. Oncology/Hematology, 79(2), pp. 196-204. 12. N A de Glas, E Bastiaanner et all (2016), “Validity 4. Bastiaannet E., Liefers G.J., de Craen A.J., et of the online PREDICT tool in older patients with al (2010), “Breast cancer in elderly compared breast cancer: a population-based stude”, Bristish to younger patients in the Netherlands: stage journal of cancer, 114, pp. 395-400 at diagnosis, treatment and survival in 127,805 13. Rodrigues N.A., Dillon D., Carter D., et al (2003), unselected patients”, Breast Cancer Res Treat, “Differences in the pathologic and molecular 124(3), pp. 801-807. features of intraductal breast carcinoma between 5. Chris E. Holmes, Hyman B. Muss (2003), younger and older women”, Cancer, 98(5), pp. “Diagnosis and treatment of breast cancer in 1102-1103. elderly”, CA Cancer J Clin, 53 (4), pp. 227-244 14. Sami G. Diab, Richard M. Elledege, Gary M. 6. Diab S.G., Elledge R.M., Clark G.M. (2000), Clark (2000), “Tumor characteristics and clinical “Tumor characteristics and clinical outcome outcome of elderly women with breast cancer”, of elderly women with breast cancer”, J Natl Journal of the national cancer institute, vol 92 Cancer Inst, 92(7), pp. 550-556. (7), pp. 550-556 7. Gennari R., Curigliano G., Rotmensz N., et al 15. Schonberg M.A., Marcantonio E.R., Li D., et (2004), “Breast carcinoma in elderly women: al (2010), “Breast cancer among the oldest old: features of disease presentation, choice of local tumor characteristics, treatment choices, and and systemic treatments compared with younger survival”, J Clin Oncol, 28(12), pp. 2038-2045. postmenopasual patients”, Cancer, 101(6), pp. 16. Shah S., et al (2002), “Breast Cancer Recurrences 1302-1310. in Elderly Patients After Lumpectomy”, Am 8. Globocan (2018), “Breast Cancer - Estimated Cancer Incidence, Mortality and Prevalence Surg, 68(8), pp. 735-739. Worldwide in 2018”, Global Cancer Observatory. 17. Van Belle V., Van Calster B., Brouckaert O., 9. Haddad A., Zoukar O., Daldoul A., et al (2018), et al (2010), “Qualitative assessment of the “Breast diseases in women over the age of 65 progesterone receptor and HER2 improves the in Monastir, Tunisia”, Pan African Medical Nottingham Prognostic Index up to 5 years after Journal, 2018, pp. 31-67. breast cancer diagnosis”, J Clin Oncol, 28(27), 10. Kemeny M.M., Busch‐Devereaux E., Merriam pp. 4129-4134. L.T., et al (2000), “Cancer surgery in the elderly”, 18. Yancik R., Wesley M.N., Ries L.A., et al Hematol Oncol Clin North Am, 14, pp. 169–192. (2001), “Effect of age and comorbidity in 11. Malik M.K., Tartter P.I., Belfer R. (2013), postmenopausal breast cancer patients aged 55 “Undertreated breast cancer in the elderly”, J years and older”, JAMA, 285, pp. 885-889 68 Tạp Chí Y Học Lâm Sàng - Số 66/2020