vietnam medical journal n02 - JUNE - 2022 THỰC TRẠNG LO ÂU Ở BỆNH NHÂN UNG THƯ VÚ ĐIỀU TRỊ TẠI BỆNH VIỆN ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI Trần Thị Thu Hà1,2, Lê Thị Thu Hà1,2, Nguyễn Hoàng Yến1,2, Phùng Thị Hoàng Oanh1 TÓM TẮT The difference in the level of anxiety on the DASS scale of the time of different disease is not statistically 66 Mục tiêu: Nhận xét thực trạng lo âu ở bệnh nhân significant. ung thư vú điều trị tại bệnh viện Đại học Y Hà Nội. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên I. ĐẶT VẤN ĐỀ cứu mô tả cắt ngang 59 bệnh nhân chẩn đoán ung thư vú sử dụng thang đánh giá lo âu trầm cảm và stress Ung thư vú là một trong những bệnh ung thư DASS-21. Kết quả: Độ tuổi trung bình của nghiên cứu phổ biến và có tỷ lệ tử vong cao ở phụ nữ hiện 51.8±11.12. Nghiên cứu có 41% số bệnh nhân phát nay. Theo thống kê, ung thư vú ở phụ nữ là hiện bệnh ung thư vú trên 6 tháng và 91,5% bệnh bệnh ung thư được chẩn đoán phổ biến nhất, nhân có thấy khối bất thường ở vú. 50,8% bệnh nhân ước tính có khoảng 2,3 triệu ca mới (11,7%) ung thư vú ở giai đoạn 2. Nghiên cứu chỉ ra 23,7% bệnh nhân ung thư vú có biểu hiện lo âu trên thang trong tổng số các ca ung thư vào năm 2020. Đây DASS-21, trong đó 8,5% lo âu mức độ nhẹ, 15,2% lo là nguyên nhân gây tử vong do ung thư đứng âu mức độ trung bình. Trong các biểu hiện hoạt động hàng thứ 5 trên toàn thế giới với 685.000 ca tử quá mức hệ thần kinh tự trị có 46,7% bệnh nhân thấy vong. Tại Việt Nam, có 21.555 ca mới mắc ung tim đập nhanh. 62,7% bệnh nhân cám giác bồn chồn, thư vú (11,8%) và chiếm 25,8% số ca mắc ở khó thư giãn. 27,1% bệnh nhân cảm thấy chóng mặt và 33,9% bệnh nhân khó ngủ vì lo lắng. Sự khác biệt phụ nữ vào năm 2020. Ung thư vú gây ra một mức độ lo âu trên thang DASS ở các giai đoạn ung thư mối đe dọa về thể chất, sức khỏe tâm thần và vú khác nhau không có ý nghĩa thống kê. Sự khác biệt kinh tế cho bệnh nhân và gia đình của họ. Lo âu, mức độ lo âu trên thang DASS nhóm thời gian mắc trầm cảm có thể có nhiều khả năng xảy ra ở phụ bệnh khác nhau không có ý nghĩa thống kê. nữ bị ung thư vú hơn ở phụ nữ không mắc bệnh. Từ khóa: breast cancer, anxiety, DASS-21. Theo một nghiên cứu tại Malaysia, tỷ lệ lo âu ở SUMMARY bệnh nhân ung thư vú khá cao là 31,7%. Một SITUATION OF ANXIETY AMONG BREAST nghiên cứu khác ở Thổ Nhĩ Kỳ, trong số những CANCER PATIENTS AT HA NOI MEDICAL bệnh nhân bị ung thư vú giai đoạn đầu, cho thấy UNIVERSITY HOSPITAL 35,1% bệnh nhân bị rối loạn lo âu. Tại Việt Nam, Objectives: Assessement of anxiety in breast kết quả một nghiên cứu cho thấy tỷ lệ bệnh cancer patients treated at Hanoi Medical University nhân ung thư vú có biểu hiện lo âu là 28,8%. Hospital. Subjects and research methods: A total of 59 Với mong muốn chăm sóc sức khỏe toàn diện và patients were diagnosed with Breast cancer, using DASS-21. Results: The average age of the study 51.8 hỗ trợ bệnh nhân ung thư vú, chúng tôi tiến ± 11.12. 41% of patients detect breast cancer for hành nghiên cứu “ Thực trạng lo âu ở bệnh nhân more than 6 months and 91.5% of patients had ung thư vú điều trị tại bệnh viện Đại học Y Hà Nội”. Abnormal mass in the breast. 50.8% of breast cancer patients in stage 2. The study showed 23.7% of breast II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU cancer patients with anxiety on DASS-21 scale, of Đối tượng, địa điểm, thời gian nghiên which 8.5% of mild anxiety, 15.2% of the average cứu: 59 bệnh nhân được chẩn đoán là ung thư anxiety. The Autonomic arousal symptoms has 46.7% of patients suffer from Palpitations or pounding heart. vú theo bảng phân loại hệ thống bệnh quốc tế 62.7% of patients with restlessness, inability to relax. lần thứ 10 (ICD 10) của Tổ chức Y tế thế giới. 27.1% of patients feel dizzy and 33.9% of patients Các bệnh nhân điều trị nội trú tại bệnh viện Đại have difficulty sleeping because of anxiety. The học Y Hà Nội difference in the level of anxiety on DASS at different Tiêu chuẩn lựa chọn: Bệnh nhân đồng ý stages of breast cancer is not statistically significant. tham gia vào nghiên cứu. Tiêu chuẩn loại trừ: Bệnh nhân có các biến 1Trường Đại học Y Hà Nội chứng mạn tính nặng hoặc các bệnh cơ thể nặng 2Viện sức khỏe Tâm thần – Bệnh viện Bạch Mai kèm theo làm hạn chế khả năng giao tiếp của Chịu trách nhiệm chính: Trần Thị Thu Hà người bệnh Email: Tran_thuha@hmu.edu.vn Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp Ngày nhận bài: 6.4.2022 mô tả cắt ngang, Cỡ mẫu được tính theo công Ngày phản biện khoa học: 23.5.2022 thức ước tính tỷ lệ trong một quần thể. Ngày duyệt bài: 3.6.2022 276
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 515 - THÁNG 6 - SỐ 2 - 2022 Phân tích, xử lí số liệu: Các số liệu được Tăng thể tích vú 21 35,6 Triệu phân tích và xử lý bằng phần mềm SPSS 20.0 Khối bất thường chứng ung 54 91,5 ở vú III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU thư vú Đau ngực, vú 17 28,8 3.1 Đặc điểm nhân khẩu và triệu chứng Giai đoạn 1 21 35.6 ung thư vú Giai đoạn Giai đoạn 2 30 50.8 Bảng 1: Đặc điểm nhân khẩu và triệu ung thư vú Giai đoạn 3 8 13.6 chứng ung thư vú Phẫu thuật 59 100 Đặc điểm Số lượng Tỷ lệ Điều trị Hóa chất 37 62.7 Tuổi trung bình ( ± SD) 51.8±11.12 Nhận xét: nghiên cứu 59 bệnh nhân đều là Nữ 59 100 nữ giới, thời gian mắc bệnh chủ yếu dưới 6 Giới Nam 0 0 tháng chiếm 69,5%. 50,8% bệnh nhân đang ở Thời gian Dưới 6 tháng 41 69,5 ung thư giai đoạn II và 100% bệnh nhân được phát hiện Từ 6 tháng trở chỉ định phẫu thuật. 18 30,5 bệnh lên 3.2 Đặc điểm lo âu ở bệnh nhân ung thư vú Bảng 2: Đặc điểm triệu chứng lo âu ở bệnh nhân ung thư vú Đặc điểm Số lượng Tỷ lệ Triệu chứng hoạt Tim đập nhanh, hồi hộp 24 40.7 động quá mức Vã mồ hôi 21 35.6 hệ thần kinh tự Run 6 10.2 trị Khô miệng 12 20.3 Cảm giác khó thở 3 5.1 Triệu chứng Cảm giác nghẹt thở 2 3.4 ngực bụng Cảm giác đau và khó chịu ở ngực 9 15.3 Buồn nôn hoặc khó chịu ở bụng (cồn cào trong dạ dày) 14 23.7 Triệu chứng tâm Cảm thấy chóng mặt, ngất xỉu/ choáng váng. 16 27.1 thần Sợ chết 13 22.0 Triệu chứng Cơn nóng lạnh 5 8.5 chung Cảm giác tê bì hoặc ngứa ran 3 5.1 Triệu chứng Căng cơ hoặc đau nhức 4 6.8 căng cơ Bồn chồn hoặc không có khả năng thư giãn 37 62.7 Phản ứng quá mức trước những kích thích nhỏ 2 3.4 Khó tập trung, hoặc đầu óc trống rỗng, vì lo lắng hoặc 10 16.9 hồi hộp Triệu chứng Khó chịu dai dẳng 7 11.9 khác Khó ngủ vì lo lắng, hồi hộp 20 33.9 Nhận xét: 40,7% bệnh nhân ung thư vú có biểu hiện tim đập nhanh, 23,7% bệnh nhân than phiền buồn nôn hoặc khó chịu ở bụng. 27,1% bệnh nhân có biểu hiện chóng mặt, 8,5% bệnh nhân xuất hiện cơn nóng lạnh.62,7% bệnh nhân không có khả năng thư giãn và 33,9% bệnh nhân khó ngủ vì lo lắng, hồi hộp. Bảng 3: Mức độ lo âu theo thang DASS-21. đoạn bệnh ung thư vú Đặc điểm Số lượng Tỷ lệ Giai Giai Giai Không lo âu 45 76,3 Lo âu đoạn đoạn đoạn p Lo âu mức độ nhẹ 5 8,5 I II III Lo âu mức độ trung bình 9 15,2 Không lo âu 16 22 7 Lo âu mức độ nặng 0 0 Lo âu mức độ 2 3 0 Nhận xét: 23,7% bệnh nhân có biểu hiện lo nhẹ 0,828 Lo âu mức độ âu trên thang DASS-21, trong đó 15,2% bệnh 3 5 1 trung bình nhân ở mức độ trung bình, 8,5% ở mức độ nhẹ, Nhận xét: sự khác biệt về mức độ lo âu ở không có bệnh nhân lo âu mức độ nặng. các giai đoạn ung thư vú khác nhau không có ý Bảng 4: Tương quan giữa lo âu và giai nghĩa thống kê (p=0,828 > 0,05). 277
vietnam medical journal n02 - JUNE - 2022 IV. BÀN LUẬN cứu trước đây. Theo Xuan Wang đánh giá trên 5.1. Đặc điểm nhân khẩu và triệu chứng 282.203 bệnh nhân ung thư vú, lo âu được đặc ung thư vú. Nghiên cứu của chúng tôi có độ trưng bởi sự căng thẳng, lo lắng và cảm giác sợ tuổi trung bình là 51,80 ± 11,12 đối với bệnh hãi nổi bật. Bên cạnh đó lo âu có đặc điểm là nhân ung thư vú từ 31 đến 74 tuổi. Kết quả này khó đi vào giấc ngủ. Baqutayan năm 2012 chỉ ra tương đồng với nghiên cứu trước đây trầm cảm những biểu hiện lo âu thường gặp của bệnh và lo âu ở bệnh nhân ung thư vú tại một số bệnh nhân ung thư vú như cơn vã mồ hôi, bồn chồn, viện ở Hà Nội, tuổi trung bình của các đối tượng khó ngủ. Các triệu chứng lo âu có thể nhẹ hoặc nghiên cứu là 51 tuổi. Theo Fary Khan khi nghiên nặng và nó gây ra các vấn đề trong cuộc sống cứu 85 bệnh nhân ung thư vú từ 33 đến 80 tuổi, với giảm hiệu quả công việc hoặc học tập, có độ tuổi trung bình là 57. Trong nghiên cứu có thể ảnh hưởng đến các mối quan hệ xã hội. 69,5% bệnh nhân chẩn đoán ung thư vú dưới 6 Mức độ lo âu ở bệnh nhân ung thư vú tháng. Nghiên cứu có 91,5% bệnh nhân sờ thấy trên thang DASS. 23,7% bệnh nhân có biểu khối bất thường ở vú chiếm tỷ lệ cao nhất. Kết hiện lo âu trên thang DASS trong đó 8,5% bệnh quả này phù hợp với Minjoung Monica Koo khi nhân ở mức độ nhẹ, mức độ trung bình cao hơn nghiên cứu 2316 bệnh nhân ung thư vú có 83% là 15,2%. Một nghiên cứu sử dụng thang điểm người sờ thấy khối bất thường ở vú là triệu DASS-21 để đánh giá trầm cảm, lo âu và stress ở chứng thường xuyên nhất. Thông thường người bệnh nhân ung thư vú ở Đông Nam Iran cho bệnh phát hiện ung thư vú dựa vào khối bất thấy tỷ lệ lo âu là 43,2%. Cũng sử dụng thang thường và cảm giác đau, vú to lên bất thường. điểm DASS-21 trên 85 bệnh nhân, một số lượng Ngoài ra, ung thư vú cũng được phát hiện ở đáng kể người tham gia báo cáo lo âu 19%. Một những bệnh nhân không có triệu chứng thông nghiên cứu khác cho thấy tỷ lệ lo âu trong số qua khám sức khỏe định kỳ. Tất cả bệnh nhân 716 bệnh nhân được đánh giá là 13%. Sự khác tham gia nghiên cứu đều bị ung thư vú giai đoạn biệt về tỷ lệ lo âu có thể là do các tiêu chí lựa I-III, không có bệnh nhân nào có khối u di căn chọn và đo lường khác nhau giữa các quốc gia (giai đoạn IV). Khoảng 86,4% bệnh nhân đang ở có điều kiện kinh tế xã hội, văn hóa và đặc điểm giai đoạn sớm của ung thư vú, giai đoạn I sống khác nhau. Kết quả của tôi cũng cho thấy (35,6%) và giai đoạn II (50,8%). Kết quả của tình trạng sức khỏe tâm thần bị ảnh hương ở chúng tôi phù hợp với các nghiên cứu trước đây một số bệnh nhân ung thư vú. Có thể lý giải điều về ung thư vú. Theo Simon nghiên cứu đặc điểm này như sau: Mặc dù phương pháp điều trị ung và tiên lượng của các phân nhóm ung thư vú ở thư vú hiện nay đã có nhiều bước tiến dài, giúp Brazil, 23,3% được chẩn đoán ở giai đoạn I, kéo dài tuổi thọ cho bệnh nhân, nhưng những 53,5% ở giai đoạn II và 23,2% ở giai đoạn III. vấn đề về thẩm mĩ, kinh tế, tai biến điều trị.., Nghiên cứu ở Parkistan người ta thấy rằng làm bệnh nhân lo âu. 46,3% bệnh nhân ung thư vú ở giai đoạn I và Tương quan giữa mức độ lo âu ở các giai 53,7% ở giai đoạn II. Tuy nhiên không có kết đoạn bệnh ung thư vú. Trong số 23,7% bệnh luận chắc chắn về tỷ lệ giai đoạn cho bệnh nhân nhân có biểu hiện lo âu phần lớn bệ ở giai đoạn ung thư vú. Các giai đoạn còn phụ thuộc vào khu sớm là I và II. Tuy nhiên không có sự khác biệt vực địa lý, quy mô dân số tham gia nghiên cứu. có ý nghĩa thống kê về mức độ lo âu giữa các 100% bệnh nhân nghiên cứu có chỉ định phẫu giai đoạn bệnh. Một kết quả nghiên cứu trước thuật vú bán phần hoặc hoàn toàn. đây của Tsara cho thấy những bệnh nhân được 5.2. Đặc điểm lo âu ở bệnh nhân ung thư vú chẩn đoán ở giai đoạn IV của ung thư vú có Triệu chứng lo âu ở bệnh nhân ung thư nguy cơ cao mắc lo âu so với những bệnh nhân vú. Trong các biểu hiện quá mức hoạt động thần ở giai đoạn I. kinh tự trị, triệu chứng tim đập nhanh hồi hộp V. KẾT LUẬN chiếm tỷ lệ cao nhất là 40,7%, tiếp theo đó Nghiên cứu có độ tuổi trung bình là 51,8, 35,6% bệnh nhân có cơn vã mồi. Liên quan đến phần lớn phát hiện bệnh dưới 6 tháng. 91,5% triệu chứng ngực bụng, có 23,7% bệnh nhân bệnh nhân sờ thấy khối bất thường ở vú và chủ than phiền Buồn nôn hoặc khó chịu ở bụng. yếu ở giai đoạn sớm I và II, không có di căn. 27,1% bệnh nhân có cơn chóng mặt, choáng 23,7% bệnh nhân có biểu hiện lo âu trên thang váng. 62,7% bệnh nhân cảm thấy bồn chồn, DASS với các biểu hiện lâm sàng thường gặp như không có khả năng thư giãn và 33,9% bệnh tim đập nhanh, bồn chồn và khó ngủ vì lo lắng. nhân than phiền khó ngủ vì lo lắng, căng thẳng. Không có sự khác biệt về tình trạng lo âu ở các kết quả của chúng tôi tương đồng với các nghiên giai đoạn ưng thư vú khác nhau. 278
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 515 - THÁNG 6 - SỐ 2 - 2022 TÀI LIỆU THAM KHẢO cancer subtypes in Brazil: The AMAZONA retrospective cohort study. Breast. 2019;44:113- 1. Tsaras K, Papathanasiou IV, Mitsi D, et al. 119. doi:10.1016/j.breast.2019.01.008 Assessment of Depression and Anxiety in Breast 4. Koo MM, von Wagner C, Abel GA, McPhail S, Cancer Patients: Prevalence and Associated Rubin GP, Lyratzopoulos G. Typical and atypical Factors. Asian Pac J Cancer Prev. presenting symptoms of breast cancer and their 2018;19(6):1661-1669. associations with diagnostic intervals: Evidence doi:10.22034/APJCP.2018.19.6.1661 from a national audit of cancer diagnosis. Cancer 2. Wang X, Wang N, Zhong L, et al. Prognostic Epidemiol. 2017;48:140-146. doi:10.1016/ value of depression and anxiety on breast cancer j.canep.2017.04.010 recurrence and mortality: a systematic review and 5. Khan F, Amatya B, Pallant JF, Rajapaksa I. meta-analysis of 282,203 patients. Mol Psychiatry. Factors associated with long-term functional 2020; 25(12):3186-3197. doi:10.1038/s41380-020- outcomes and psychological sequelae in women 00865-6 after breast cancer. Breast. 2012;21(3):314-320. 3. Simon SD, Bines J, Werutsky G, et al. doi:10.1016/j.breast.2012.01.013 Characteristics and prognosis of stage I-III breast NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM RỐI LOẠN GIẤC NGỦ Ở BỆNH NHÂN TRẦM CẢM Đỗ Xuân Tĩnh*, Nguyễn Thị Tám*, Bùi Quang Huy* TÓM TẮT were insomnia (93.8%). The average number of sleep disturbance days per week was 6.38 ± 1.34 days. The 67 Mục tiêu: Đặc điểm rối loạn giấc ngủ ở bệnh nhân most of patients have insomnia at the beginning of trầm cảm. Đối tượng và phương pháp nghiên sleep (40.0%) and insomnia in the middle of sleep cứu: Gồm 48 bệnh nhân rối loạn trầm cảm điều trị nội (20.0)%. The average sleep duration per night was trú tại Khoa Tâm thần, Bệnh viện Quân y 103 từ tháng 4.12 ± 2.39 hours. Nightmares occurred in 27.1% of 4 – 2021 đến tháng 3– 2022. Sử dụng phương pháp patients. Pittsburgh index 15.00 ± 2.917. There is a nghiên cứu tiến cứu, cắt ngang. Kết quả: Tất cả bệnh relationship between sleep duration, Pittsburgh index nhân trầm cảm đều có rối loạn giấc ngủ, trong đó and suicidal idea and behavior of suicide in depressed 93,8% bệnh nhân bị mất ngủ. Số ngày rối loạn giấc patients. Conclusions: The most of patients with ngủ trong tuần trung bình là 6,38 ± 1,34 ngày. Đa só depressive disorder have insomnia on every day per bệnh nhân bị mất ngủ đầu giấc (40,0 %) và mất ngủ week, sleep durations are short, and nightmares are giữa giấc (20%). Thời gian ngủ trung bình mỗi đêm là frecvent. Sleep duration, Pittsburgh index are 4,12 ± 2,39 (giờ). 27,1% bệnh nhân có ác mộng. Chỉ associated with suicidal idea and behavior of suicide. số Pittsburgh là 15,00 ± 2,917. Có mối liên quan giữa Keywords: Sleep disorder, Pittsburgh scale, depression. thời gian ngủ, chỉ số Pittsburgh với ý tưởng, hành vi tự sát ở bệnh nhân trầm cảm. Kết luận: Hầu hết bệnh I. ĐẶT VẤN ĐỀ nhân có mất ngủ, diễn ra hầu như hàn ngày trong Rối loạn giấc ngủ rất hay gặp ở bệnh nhân tuần, thời lượng ngủ ít và hay gặp ác mộng. Chỉ số trầm cảm. Rối loạn giấc ngủ của trầm cảm có Pittsburgh có liên quan tới ý tưởng, hành vi tự sát . Từ khóa: Rối loạn giấc ngủ, thang điểm mối quan hệ chặt chẽ với các triệu chứng khác. Pittsburgh, trầm cảm. Theo David Nutt và cộng sự (2008) 3/4 số bệnh nhân trầm cảm có mất ngủ và mất ngủ cũng là SUMMARY một yếu tố gây nguy cơ tự tử ở bệnh nhân RESEARCH ON SLEEP DISORDER IN [1]. Các triệu chứng mất ngủ thường kéo dài PATIENTS WITH DEPRESSIVE DISORDER ngay cả ở những bệnh nhân trầm cảm đã thuyên Objectives: Features of sleep disturbance in giảm [2]. Vì vậy chúng tôi tiến hành đề tài depressed patients. Research object and method: 48 inpatients with depressive disorder, who were “Nghiên cứu đặc điểm rối loạn giấc ngủ ở bệnh treated at the department of psychiatry, 103 Military nhân trầm cảm” nhằm tìm hiểu tính chất của các Hospital, from April 2021 to March 2022. Prospective, rối loạn giấc ngủ này. cross-sectional study. Results: Most of the patients II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Đối tượng nghiên cứu. 48 bệnh nhân *Bệnh viện Quân y 103 từ 21 tới 61 tuổi (27 Nam;21 Nữ) được chẩn Chịu trách nhiệm chính: Đỗ Xuân Tĩnh đoán xác định là rối loạn trầm cảm theo DSM-5, Email: doxuantinhbv103@gmail.com điều trị nội trú tại Khoa Tâm thần - Bệnh viện Ngày nhận bài: 5.4.2022 Quân Y 103 từ tháng 04 năm 2021 đến tháng 03 Ngày phản biện khoa học: 24.5.2022 năm 2022 [3]. Ngày duyệt bài: 2.6.2022 279