Vietnam Journal of Community Medicine, Vol 63, No 3 (2022) 8-14 INSTITUTE OF COMMUNITY HEALTH SITUATION AND SOME RELATED FACTORS FOR GROUP B STREPTOCOCCUS (GBS) INFECTION OF REPRODUCTIVE TRACT AMONG WOMEN AT THE 35TH TO 37TH WEEK OF PREGNANCY IN NGHE AN, 2019 Tang Xuan Hai1,*, Que Anh Tram2 1 Nghe An Obstetrics and Pediatrics Hospital - 19 Ton That Tung, Hung Dung, Vinh City, Nghe An, Vietnam 2 Nghe An Friendship General Hospital - Km 5, V.I. Le Nin, Vinh, Nghe An, Vietnam Received 09/12/2021 Revised 27/01/2022; Accepted 24/03/2022 ABSTRACT A descriptive cross sectional study was conducted in pregnant women at Nghe An Obstetrics and Pediatrics Hospital in 2019 to determine the prevalence and risk factors for Group B Streptococcus (GBS) infection in women at the 35th to 37th week of pregnancy. Objective and method: A total of 750 women at the 35th to 37th week of pregancy were enrolled into the study. Clinical examinations, interview, GBS culture and CAM test were employed. Results: Showed that the prevalence of GBS was 9.2%. Related factors included use of unsanitary water sources (OR = 1.86, 95%CI (1.36 - 4.59), p < 0.05); improper vaginal hygiene (OR = 1.74, 95%CI (1.16 - 4.36), p < 0.05); history of GBS infection (OR = 1.98, 95%CI (1.64 - 4.15), p < 0.05); and no habits of daily vulvar wash (OR = 3.0, 95%CI (1.42 - 7.59), p < 0.05). Keywords: Pregnant women, reproductive tract, Group B Streptococcus. *Corressponding author Email address: bstangxuanhai@gmail.com Phone number: (+84) 912 379 583 https://doi.org/10.52163/yhc.v63i3.323 8
T.X. Hai, Q.A. Tram. / Vietnam Journal of Community Medicine, Vol 63, No 3 (2022) 8-14 NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN VỚI NHIỄM LIÊN CẦU KHUẨN NHÓM B ĐƯỜNG SINH SẢN Ở PHỤ NỮ CÓ THAI TUẦN THỨ 35 ĐẾN TUẦN THỨ 37 TẠI NGHỆ AN (2019) Tăng Xuân Hải1,*, Quế Anh Trâm2 1 Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An - 19 Tôn Thất Tùng, Hưng Dũng, thành phố Vinh, Nghệ An, Việt Nam 2 Bệnh viện Hữu nghị Đa khoa Nghệ An - Km số 5, V.I. Lê Nin, thành phố Vinh, Nghệ An, Việt Nam Ngày nhận bài: 09 tháng 12 năm 2021 Chỉnh sửa ngày: 27 tháng 01 năm 2022; Ngày duyệt đăng: 24 tháng 03 năm 2022 TÓM TẮT Nghiên cứu cắt ngang mô tả có phân tích tại Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An năm 2019 ở phụ nữ có thai. Mục tiêu: Xác định tỷ lệ nhiễm và một số yếu tố liên quan nhiễm liên cầu khuẩn nhóm B - Group B Streptococcus (GBS) đường sinh sản ở phụ nữ có thai tuần thứ 35 đến tuần thứ 37 tuần tại Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An năm 2019. Đối tượng nghiên cứu: 750 phụ nữ có thai tuần thứ 35 đến tuần thứ 37 tại Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An, với các kỹ thuật thăm khám lâm sàng, phỏng vấn thai phụ, nuôi cấy vi khuẩn trong môi trường chọn lọc GBS và CAM test. Kết quả nghiên cứu: Tỷ lệ nhiễm GBS ở phụ nữ có thai 35 - 37 tuần tại Nghệ An 2018 bằng nuôi cấy vi khuẩn trong môi trường chọn lọc là 9,2%(69/750). Các yếu tố được xác định có liên quan đến tình trạng nhiễm GBS ở thai phụ gồm: Sử dụng nguồn nước không hợp vệ sinh (OR = 1,86, 95%CI (1,36 - 4,59, p < 0,05); Thực hành vệ sinh không đúng cách: OR = 1,74, 95%CI (1,16 - 4,36), p < 0,05; Có tiền sử nhiễm GBS lần mang thai trước 1,98, 95%CI (1,64 - 4,15), p < 0,05; Không có thói quen rửa vệ sinh âm hộ hằng ngày OR = 3,0, 95%CI(1,42 - 7,59), p < 0,05. Từ khóa: Phụ nữ có thai; đường sinh sản; Group B Streptococcus. *Tác giả liên hệ Email: bstangxuanhai@gmail.com Điện thoại: (+84) 912 379 583 https://doi.org/10.52163/yhc.v63i3.323 9
T.X. Hai, Q.A. Tram. / Vietnam Journal of Community Medicine, Vol 63, No 3 (2022) 8-14 1. ĐẶT VẤN ĐỀ 2.2. Phương pháp nghiên cứu 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu: Đề tài được thiết kế bằng Nhiễm liên cầu khuẩn nhóm B - Group B Streptococcus nghiên cứu mô tả có phân tích, với: (GBS) âm đạo ở phụ nữ mang thai là một trong những nguyên nhân gây nhiễm khuẩn sơ sinh, làm gia tăng tỷ Cỡ mẫu nghiên cứu mô tả một tỷ lệ hiện mắc: lệ tử vong bởi sự lây truyền từ mẹ sang con khi chuyển p(1- p) dạ hoặc vỡ ối [1]. n = Z2(1-α/2) pε2 Tại Hoa Kỳ (Centers for Disease control and Prevention - CDC) khuyến cáo về chiến lược điều trị dự phòng Trong đó: n: cỡ mẫu nghiên cứu; z(1-α/2): Hệ số tin cậy, được dựa vào tầm soát nuôi cấy, thực hiện ở tuổi thai ứng với độ tin cậy 95% thì Z1-α/2 = 1,96; 35 - 37 tuần [2]. Trên thế giới, đã có nhiều nghiên p: Ước tính tỷ lệ thai phụ bị nhiễm GBS (theo Nguyễn cứu về nhiễm GBS ở phụ nữ mang thai. Các nghiên Thị Vĩnh Thành tỷ lệ nhiễm là 18,1% (p = 0,181) [9]; cứu đều cho thấy tỷ lệ thai phụ nhiễm GBS khá cao ɛ: Mức sai lệch tương đối giữa tham số mẫu và tham (7,1% đến 48,5%) như nghiên cứu của B. Lu tại Trung số quần thể, chúng tôi chọn ɛ = 0,16. Cỡ mẫu tính toán Quốc, nghiên cứu của Claudia Reinheimer tại Đức [3], 748, thực tế đã nghiên cứu ở 750. nghiên cứu của Medugu tại Nigieria, nghiên cứu của K. le Doare tại Gambian và một số nghiên cứu khác... 2.2.2. Các kỹ thuật sử dụng trong nghiên cứu [4],[5],[6]. - Kỹ thuật lấy bệnh phẩm âm đạo: Dùng một que tăm Ở Việt Nam, hàng năm tỷ lệ tử vong sơ sinh khoảng bông phết bệnh phẩm ở 1/3 dưới âm đạo qua lỗ âm 0,95% (chiếm 50 - 70% trong số những trẻ tử vong dưới đạo 2cm, xoay tăm bông 1 hoặc 2 vòng quanh trục, dán một tuổi) bởi nhiều nguyên nhân, trong đó có nhiễm nhãn trên ống chứa bệnh phẩm ghi rõ họ tên, năm sinh khuẩn sơ sinh do GBS [7],[8]. Đa số nghiên cứu tập và ngày lấy mẫu. trung xác định tỷ lệ mắc bệnh là chính, chưa đi sâu vào - Kỹ thuật nuôi cấy vi khuẩn trong môi trường Strep phân tích yếu tố liên quan cũng như điều trị cho mẹ để B: Theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Sau 24 giờ, các phòng lây nhiễm GBS cho trẻ sơ sinh [9],[10]. mẫu vi khuẩn (+) được định danh bằng hình thái học sử Xuất phát từ tính cấp thiết của vấn đề đó, chúng tôi thực dụng phương pháp nhuộm gram và CAMP test. hiện đề tài: “Nghiên cứu thực trạng và một số yếu tố - Kỹ thuật phỏng vấn: Nhằm phân tích một số yếu tố về liên quan nhiễm liên cầu khuẩn nhóm B ở phụ nữ có kiến thức, thái độ và thực hành liên quan đến tình trạng thai tuần thứ 35 đến tuần thứ 37 tại Bệnh viện Sản Nhi nhiễm GBS ở đối tượng nghiên cứu. Nghệ An 2019”, với mục tiêu: 2.2.3. Nội dung nghiên cứu 1. Xác định tỷ lệ nhiễm liên cầu khuẩn nhóm B ở phụ nữ có thai tuần thứ 35 đến tuần thứ 37 tuần tại Bệnh viện - Nghiên cứu tỷ lệ viêm nhiễm qua thăm khám lâm Sản Nhi Nghệ An năm 2019. sàng; xác định tỷ lệ nhiễm GBS qua nuôi cấy vi khuẩn trong môi trường chuyên dụng và làm CAMP test. 2. Phân tích một số yếu tố liên quan đến nhiễm liên cầu khuẩn nhóm B ở đối tượng nghiên cứu. - Các yếu tố liên quan đến tình trạng nhiễm GBS: Thông qua bộ câu hỏi KAP và lập bảng 2x2, tính toán tỷ suất chệnh OR, với 95%CI, OR ≠ 1. 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Đối tượng, địa điểm, thời gian nghiên cứu 3. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN - Đối tượng nghiên cứu: Phụ nữ mang thai tuần thứ 35 3.1. Thực trạng nhiễm GBS ở phụ nữ có thai tuần đến tuần thứ 37, tự nguyện tham gia nghiên cứu. thứ 35 đến tuần thứ 37 tuần tại Bệnh viện Sản Nhi - Địa điểm nghiên cứu: Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An Nghệ An năm 2019 - Thời gian nghiên cứu: Từ 1/2019 đến 12/2019. 3.1.1. Một số thông tin về đối tượng nghiên cứu 10
T.X. Hai, Q.A. Tram. / Vietnam Journal of Community Medicine, Vol 63, No 3 (2022) 8-14 Bảng 3.1. Nhóm tuổi mẹ, tuổi thai và số lần sinh (n = 750) Thông tin về đối tượng nghiên cứu Số lượng Tỷ lệ (%) 1. Tuổi của thai phụ < 25 177 23,6 25 - < 35 339 68,0 ≥ 35 63 8,4 Cộng, ± SD = 27,8 ± 4,7 750 100 2. Tuổi thai 35 tuần - < 36 tuần 341 45,5 36 tuần - 37 tuần 409 54,5 Cộng 750 100 - Nhóm tuổi từ 25 - < 30 chiếm tỷ lệ cao nhất là 45,2%. tỉ lệ 45,4%. Tuổi trung bình là 27,8 ± 4,7 (thấp nhất là 18 tuổi và 3.1.2. Kết quả xác định tỷ lệ nhiễm GBS bằng cao nhất là 47 tuổi). phương pháp vi sinh - Nhóm thai phụ có tuổi thai 36 - 37 tuần chiếm tỉ lệ Kết quả nghiên cứu cho thấy, 69 trong số 750 thai phụ 54,5%. Nhóm thai phụ có tuổi thai 35 - < 36 tuần chiếm được nghiên cứu có kết quả: Hình 3.2 Kết quả thử nghiệm CAMP test chủng vi khuẩn Hình 3.3. Tỷ lệ nhiễm GBS theo phương pháp nuôi cấy thu thập ở bệnh nhân Nguyễn Thị Thu H trong môi trường chọn lọc Tỷ lệ nhiễm GBS theo phương pháp nuôi cấy là 9,2% khuẩn nhóm B ở thai phụ (69/750), và quả CAMP test dương tính với GBS, Các yếu tố liên quan với tình trạng nhiễm GBS gồm chiếm tỷ lệ 9,20%. Phương pháp CAMP test và nuôi cấy vi khuẩn trong môi trường Strep B có kết quả kiến thức, thực hành phòng bệnh của thai phụ, cụ thể tương đồng. như sau: 3.2. Một số yếu tố liên quan đến nhiễm liên cầu - Các yếu tố về kiến thức 11
T.X. Hai, Q.A. Tram. / Vietnam Journal of Community Medicine, Vol 63, No 3 (2022) 8-14 Bảng 3.2. Liên quan giữa trình độ học vấn và nhiễm GBS (n = 750) Tình trạng nhiễm GBS Trình độ văn hóa Tổng Có nhiễm GBS Không nhiễm GBS Trình độ học vấn cao 64 653 717 Trình độ học vấn thấp 5 28 33 Tổng 69 681 750 OR = 0,55, 95%CI (0,31- 1,15), p > 0,05 Chưa tìm thấy liên quan giữa trình độ học vấn với với các nghiên cứu của: Trần Quang Hiệp [10], yếu tố nhiễm GBS, với OR = 0,55, 95%CI (0,31- 1,15), p > trình độ văn hóa không liên quan đến nhiễm GBS 0,05. Nhận định này của nghiên cứu cũng tương đồng - Yếu tố thực hành vệ sinh âm hộ âm đạo Bảng 3.3. Liên quan thực hành vệ sinh âm hộ với nhiễm GBS (n = 750) Tình trạng nhiễm GBS Thực hành vệ sinh Tổng Có nhiễm GBS Không nhiễm GBS Vệ sinh không đúng 65 615 680 Vệ sinh đúng 4 66 70 Tổng 69 681 750 OR = 1,74, 95%CI(1,16- 4,36), p < 0,05 Có liên quan giữa vệ sinh âm hộ không đúng với nhiễm nghiên cứu của chúng tôi khác với nghiên cứu của Trần GBS. Người thực hành vệ sinh âm hộ không đúng có Quang Hiệp ông có kết luận không có sự khác biệt giữa nguy cơ nhiễm GBS cao gấp 1,74 lần người thực hành thực hành vệ sinh và nhiễm GBS [10]. đúng OR = 1,74, 95%CI (1,16- 4,36), p < 0,05. Kết quả - Tình trạng nhiễm khuẩn tiết niệu và nhiễm GBS Bảng 3.4. Liên quan giữa nhiễm khuẩn tiết niệu với nhiễm GBS (n = 750) Tình trạng nhiễm GBS Tình trạng nhiễm khuẩn tiết niệu Tổng Có nhiễm GBS Không nhiễm GBS Có nhiễm khuẩn tiết niệu 12 103 115 Không nhiễm khuẩn tiết niệu 57 578 635 Tổng 69 681 750 OR = 1,181, 95%CI (0,61- 2,28), p > 0,05 Chưa tìm thấy liên quan giữa nhiễm khuẩn tiết niệu cũng phù hợp với công bố của CDC Hoa Kỳ [1]. với nhiễm GBS, với giá trị OR = 1,181 (0,61 - 2,28), - Tiền sử nhiễm GBS lần mang thai trước và nhiễm 95%CI, với p > 0,05. Kết quả trong nghiên cứu này GBS lần này 12
T.X. Hai, Q.A. Tram. / Vietnam Journal of Community Medicine, Vol 63, No 3 (2022) 8-14 Bảng 3.5. Liên quan nhiễm GBS lần mang thai trước và lần này (n = 750) Có tiền sử nhiễm GBS lần mang Tình trạng nhiễm GBS lần mang thai này Tổng thai trước Có nhiễm GBS Không nhiễm GBS Có tiền sử 1 5 6 Không có tiền sử 68 676 744 Tổng 69 681 750 OR = 1,98, 95%CI (1,64 - 4,15), p < 0,05 Thai phụ nhiễm GBS lần mang thai trước có nguy cơ - Liên quan giữa các thói quen vệ sinh hằng ngày với nhiễm GBS lần mang thai này cao hơn người không nhiễm GBS nhiễm GBS lần mang thai trước (OR = 1,98 (1,64 - 4,15), 95%CI, với p
T.X. Hai, Q.A. Tram. / Vietnam Journal of Community Medicine, Vol 63, No 3 (2022) 8-14 KẾT LUẬN NICU: Emphasis on screening and adherence to pre-analytical recommendations. Early Human Với 750 thai phụ được chọn tham gia nghiên cứu, đã Development, 2016, Vol.103, pp.37-41. xác định được: [4] Medugu et al., Group B streptococcal colonization - Tỷ lệ nhiễm liên cầu khuẩn nhóm B ở phụ nữ mang and transmission dynamics in pregnant women thai 35 - 37 tuần tại Nghệ An 2018 bằng xét nghiệm vi and their newborns in Nigeria: implications for sinh là 9,2%(69/750). prevention strategies. Clinical Microbiology and - Các yếu tố được xác định có liên quan đến tình trạng Infection, 2017, Vol.23(9), 673.e9-673.e16. nhiễm liên cầu khuẩn nhóm B ở thai phụ gồm: Sử dụng [5] K. le Doare et al., Risk factors for Group B nguồn nước không hợp vệ sinh (OR = 1,86, 95%CI Streptococcus colonisation and disease in (1,36 - 4,59, p < 0,05); thực hành vệ sinh không đúng Gambian women and their infants. Journal of cách: OR = 1,74, 95%CI (1,16 - 4,36), p < 0,05; có tiền Infection, 2016, Vol.72(3), pp.283-294. sử nhiễm GBS lần mang thai trước 1,98, 95%CI (1,64 [6] B. Lu, Epidemiology of Group B streptococcus - 4,15), p < 0,05; không có thói quen rửa vệ sinh âm isolated from pregnant women in Beijing, China. hộ hằng ngày OR = 3,0, 95%CI(1,42 - 7,59), p < 0,05. Clinical Microbiology and Infection, 2013, Vol.20(6), pp.O370-O373. KIẾN NGHỊ [7] Ministry of Health, National action plan of health Cần tăng cường giáo dục vệ sinh đường sinh sản đúng care for mothers, children and infants in the cách ở phụ nữ mang thai; Có kế hoạch can thiệp sớm period 2016 – 2020, page 15, 2016. ở các thai phụ có tiền sử nhiễm GBS trong lần mang [8] Ministry of Health, Instruction 04 (12003/CT- thai trước. BYT) on strengthening infant care for decreasing neonatal mortality rate, 2003. TÀI LIỆU THAM KHẢO [9] Thanh NTV, The prevalence of group B streptococcal colonization in pregnant women [1] CDC – USA, Sexually transmitted diseases at Tu Du Hospital in June 2006 – June 2007, treatment guidelines, MMWR, 2002, Vol.51 Thesis of Doctor Specialist II, Ho Chi Minh (NO. RR- 6), pp.9- 28. City University of Medicine and Pharmacy, 2007. [2] CDC – USA, Prevention of perinatal group [10] Hiep TQ, Study of several characteristics of B Streptococcal disease: A public health vaginitis caused by group B streptococcal perspective. MMWR, 1996, Vol.45 (7), pp.1-24. colonization among pregnant women examined [3] Claudia Reinheimer et al., Group B streptococcus and treated in Bach Mai Hospital. Thesis of Doctor infections in neonates admitted to a German. Specialist II, Hanoi Medical University, 2011. 14