DIỄN ĐÀN Y HỌC Nghiên cứu khoa học ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ TRÁNH THAI VÀ TÍNH AN TOÀN CỦA VIÊN THUỐC TRÁNH THAI YASMIN TẠI BỆNH VIỆN BẠCH MAI VÀ BỆNH VIỆN PHỤ SẢN TRUNG ƯƠNG Dương Thị Thu Hiền*, Phạm Bá Nha**, Nguyễn Việt Hùng** TÓM TẮT Mục tiêu: 1. Đánh giá tính an toàn và hiệu quả của viên thuốc uống tránh thai Yasmin. 2. Nghiên cứu tác dụng không mong muốn của viên thuốc uống tránh thai Yasmin ở phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ tại Bệnh viện Bạch Mai và bệnh viện Phụ Sản Trung ương. Đối tượng: 100 phụ nữ độ tuổi 18-40 có nhu cầu tránh thai, không có chống chỉ định của thuốc, tình nguyện tham gia nghiên cứu. Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu tiến cứu, thử nghiệm lâm sàng không đối chứng. Kết quả và kết luận: Hiệu quả tránh thai trong nghiên cứu là 100%, không có sự thay đổi về nhịp tim, cân nặng và huyết áp trước và sau khi dùng thuốc, p>0,05. Tác dụng phụ như đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, nổi mụn, căng vú có trong những chu kỳ đầu sử dụng sau đó giảm thấp sau 6 CK sử dụng Yasmin. I. ĐẶT VẤN ĐỀ độ tuổi sinh đẻ tại Bệnh viện Bạch Mai và Bệnh viện Biện pháp tránh thai bằng thuốc ra đời vào Phụ Sản Trung ương. những năm 60 của thế kỷ XX đã làm thay đổi lĩnh vực tránh thai. Tránh thai bằng thuốc đã trở thành II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU một biện pháp được nhiều phụ nữ trong độ tuổi sinh 1. Đối tượng nghiên cứu đẻ ở Mỹ, châu Âu ưa dùng. 1.1. Tiêu chuẩn chọn mẫu Viên thuốc uống tránh thai kết hợp Yasmin do Từ 18 tuổi đến 40 tuổi, chu kỳ kinh 25-35 ngày, công ty Schering sản xuất chứa Drospirenone có ít trọng lượng 40-90kg. tác dụng không mong muốn. Là viên uống tránh thai Không có chống chỉ định với các biện pháp thế hệ mới có hiệu quả, tính an toàn cao, ít tác dụng tránh thai nội tiết. phụ. Thuốc được nhập vào Việt Nam làm tăng sự lựa Tự nguyện tham gia vào nghiên cứu, ký vào bản chọn cho khách hàng ở độ tuổi sinh đẻ trong thực cam kết. hiện kế hoạch hóa gia đình. 1.2. Tiêu chuẩn loại trừ Mục tiêu nghiên cứu: Viêm tụy, suy thận nặng. Phiến đồ cổ tử cung 1. Đánh giá tính an toàn và hiệu quả của viên bất thường. thuốc uống tránh thai Yasmin. Có hoặc nghi ngờ khối u liên quan đến các 2. Nghiên cứu tác dụng không mong muốn của hormon steroid sinh dục. viên thuốc uống tránh thai Yasmin ở phụ nữ trong Ra máu âm đạo bất thường, có thai hoặc nghi ngờ có thai. * Bệnh viện Phụ Sản Trung ương. Trường Đại học Y Hà Nội, khoa Phụ Sản, Bệnh viện ** Quá mẫn với các hóa chất và thành phần khác Bạch Mai của thuốc. Số 69 (Tháng 12/2012) Y HỌC LÂM SÀNG 23
DIỄN ĐÀN Y HỌC Nghiên cứu khoa học 2. Phương pháp nghiên cứu 2.1. Cỡ mẫu Chọn mẫu chủ định lấy 100 trường hợp phụ nữ có nhu cầu tránh thai (phụ thuộc số lượng thuốc được phép nhập khẩu để nghiên cứu). 2.2. Phương pháp nghiên cứu, thời gian thực hiện Nghiên cứu tiến cứu, thử nghiệm lâm sàng không đối chứng, tại khoa Phụ Sản, Bệnh viện Bạch Mai và Trung tâm Kế hoạch hóa gia đình, Bệnh viện Phụ Sản Trung ương, từ 10/2009 - 7/2010. Mỗi đối tượng dùng thuốc 6 chu kỳ. III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 1. Tính an toàn và hiệu quả tránh thai của Yasmin 1.1. Hiệu quả tránh thai Trong 100 thai phụ tham gia nghiên cứu không có trường hợp nào có thai. 1.2. Thay đổi về chỉ số sinh lý Bảng 1. Thay đổi các chỉ số sinh lý cơ thể trước và khi sử dụng Yasmin Chu kỳ Trước dùng Sau Sau 1 tháng Sau 3 tháng p1-2 Biến số thuốc (1) 6 tháng (2) Tâm thu 106,9 ±7,5 107,5 ±6,8 109,3 ±7,6 109,1± 6,7 > 0,05 Huyết áp mmHg Tâm trương 67,4 ± 6,1 68,2 ± 5,9 68,9 ± 6,7 69,7 ± 6,3 > 0,05 Cân nặng (kg) 51,1± 6,0 50,9 ± 5,8 50,8 ± 5,7 50,6 ± 6,0 > 0,05 Nhịp tim (ck/phút) 81,3 ±11,7 79,2 ± 4,7 78,7 ± 4,1 77,9 ± 8,8 >0,05 n 100 100 100 100 Trọng lượng trung bình từ 51,1 kg ở CK1 đến 50,8kg ở CK3 và 50,6 kg ở CK6. Nhịp tim dao động từ 81,3 - 77,9 nhịp/phút. Huyết áp dao động khoảng 106,9/66,6 mmHg đến 109,1/69,7 mmHg. Các thay đổi về cân nặng, huyết áp, nhịp tim trước và trong nghiên cứu không có ý nghĩa thống kê, với p >0,05. 1.3. Tình trạng kinh nguyệt Kiểm soát chu kỳ kinh Ngay từ chu kỳ kinh đầu tiên sử dụng Yasmin đã có 100,0% đối tượng nghiên cứu có kinh nguyệt. Không có trường hợp nào vô kinh. Tình trạng kinh nguyệt 24 Y HỌC LÂM SÀNG Số 69 (Tháng 12/2012)
DIỄN ĐÀN Y HỌC Nghiên cứu khoa học Bảng 2. Tình trạng ra máu kinh nguyệt trước và trong khi dùng Yasmin Chu kỳ Trước dùng Tình trạng CK 1 CK 3 C K 6 (2) p 1-2 thuốc (1) kinh nguyệt Thời gian có kinh (ngày) 4,8 ± 1,9 2,9 ± 0,8 2,8 ± 0,8 2,7 ± 0,9 < 0,001 0 0 0 0 Vô kinh (0,0%) (0,0%) (0,0%) (0,0%) 11 13 18 26 ít Lượng máu (11,0%) (13,0%) (18,0%) (26,0%) kinh (%) 54 77 74 71 Vừa < 0,05 (54,0%) (76,0%) (74,0%) (70,0%) 35 10 8 3 Nhiều (35,0%) (10,0%) (8,0%) (3,0%) 0 0 0 0 Ra máu giữa chu kỳ (0,0%) (0,0%) (0,0%) (0,0%) n 100(100,0%) 100(100%) 100(100%) 100(100%) Số ngày có kinh giảm dần từ CK1 đến CK6 đến mức ổn định (3 ngày) trong khi sử dụng Yasmin. Sự thay đổi này có ý nghĩa thống kê với p
DIỄN ĐÀN Y HỌC Nghiên cứu khoa học Triệu chứng căng vú ở CK1 là 12% (trước So sánh hiệu quả tránh thai của Yasmin trong nghiên cứu là 24,0%) sau đó giảm dần đến các CK nghiên cứu của chúng tôi với các tác giả Trần Thị 4, 5, 6 là 0,0%. Phương Mai nghiên cứu hiệu quả của thuốc tránh thai Triệu chứng nổi mụn ở CK 1 là 5,0% (trước uống Gracial (2006), Elger năm 2003; Trần Văn Hùng nghiên cứu là 25,0%), sau đó giảm dần đến các CK nghiên cứu miếng dán tránh thai Evra (2007) cho thấy 4, 5, 6 dấu hiệu này là 0,0%. tỉ lệ thất bại trong nghiên cứu của chúng tôi so với các Các tác dụng phụ khác tỉ lệ rất thấp và giảm đi tác giả này là thấp hơn. Điều này cho thấy Yasmin có so với trước khi sử dụng Yasmin. hiệu quả tránh thai cao tại các nước trên thế giới nói 2.2. Sự chấp nhận và nguyên nhân bỏ cuộc chung và tại Bệnh viện Bạch Mai nói riêng. Mức độ hài lòng theo chu kỳ So sánh với nghiên cứu về tác dụng của Yasmin Có 85,0% rất hài lòng ở ngay chu kỳ 1, có 98% của Foidart trên 900 phụ nữ có khả năng sinh đẻ. rất hài lòng ở chu kỳ 6. Đây là một nghiên cứu mở, ngẫu nhiên, được thực 100% hài lòng và rất hài lòng ngay từ chu kỳ hiện từ năm 2000 tại 26 Trung tâm y tế tại Châu Âu. đầu tiên dùng thuốc. Kết quả này cũng cho thấy tỉ lệ thất bại của Yasmin Ý kiến của đối tượng nghiên cứu sau nghiên cứu rất thấp 0,09%. Tuy nhiên trong nghiên cứu của Đặc điểm kiểm soát tốt chu kỳ kinh và ít tác chúng tôi, đây mới chỉ là thử nghiệm đầu tiên với số dụng phụ được đối tượng nghiên cứu cảm thấy thích lượng chưa lớn nên hy vọng có một nghiên cứu lớn nhất chiếm 100,0%. với số lượng và thời gian lâu hơn được thực hiện sau Đặc điểm dễ tuân thủ khi sử dụng là 84,0%. Đặc này tại Việt Nam. điểm thuận tiện là 72,0%. 1.2. Thay đổi về chỉ số sinh lý Có 98,0% đối tượng tham gia nghiên cứu sẽ tiếp Trọng lượng cơ thể trung bình trong 6 chu kỳ sử tục sử dụng thuốc nếu có cơ hội. dụng Yasmin giảm 0,5kg. Kết quả này phù hợp với nghiên cứu của IV. BÀN LUẬN Salvator [6] (giảm 0,46 kg). Vậy đây là một loại 1. Tính an toàn và hiệu quả tránh thai của Yasmin thuốc có ưu điểm rất nổi bật là không tăng cân. Điều 1.1. Hiệu quả tránh thai này giúp cho khách hàng thêm có sự lựa chọn và Nghiên cứu của chúng tôi được thực hiện trên 50 khách hàng có cân nặng cao hay sợ tăng cân có thể phụ nữ tại BV Bạch Mai sử dụng thuốc tránh thai kết sử dụng thuốc này để tránh thai. hợp Yasmin trong 6 CK. Không có trường hợp nào có Huyết áp của đối tượng nghiên cứu dao động thai. Chỉ số thất bại Pearl (Pearl index = số có thai/100 trong khoảng 107,5/68,2 mmHg sau 6 tháng là phụ nữ trong 1 năm sử dụng) nghiên cứu này là 0. 109,1/69,7 mmHg. Bảng 4. So sánh hiệu quả tránh thai So sánh với các tác giả khác trong nghiên Số có Pearl cứu về sử dụng thuốc viên tránh thai như Trần Thị Nghiên cứu Chu kỳ thai index Phương Mai về thuốc Gracial (2006) [2], nghiên cứu Elger et al 12850 1 0,32 của Đỗ Trọng Hiếu về Marvelon (1995) [4] chúng Trần T P Mai - Trần V Hùng 1776 1 0,73 tôi thấy rằng: tình trạng huyết áp trong các nghiên Trần Thị Phương Mai [2] 1444 1 0,9 cứu này cũng cho kết quả tương tự như nghiên cứu của chúng tôi. Huyết áp tâm thu và huyết áp tâm Foidart [5] 8060 0 0 trương có mức dao động trong giới hạn sinh lý bình Tác giả 600 0 0 thường trước trong và sau nghiên cứu. Điều này nói 26 Y HỌC LÂM SÀNG Số 69 (Tháng 12/2012)
DIỄN ĐÀN Y HỌC Nghiên cứu khoa học lên sự an toàn về vấn đề huyết áp của viên thuốc. tượng nghiên cứu giảm dần đến mức ổn định (2,7 Khi sử dụng viên thuốc tránh thai kết hợp này huyết ngày) trong quá trình sử dụng Yasmin. Lượng máu áp không thay đổi. kinh ra với số lượng nhiều của các đối tượng nghiên 1.3. Kiểm soát chu kỳ và tình trạng kinh nguyệt cứu cũng dần trở nên ổn định với mức độ vừa và ít. Nghiên cứu của chúng tôi ghi cũng nhận ngay Tỉ lệ đối tượng nghiên cứu có lượng máu kinh nhiều từ chu kỳ đầu tiên đầu tiên sử dụng Yasmin đã có từ 34,0% trước khi sử dụng còn 4,0% sau 6 CK sử 100,0% phụ nữ có kinh nguyệt và tỉ lệ này là được dụng Yasmin. So sánh với 2 loại thuốc uống tránh thai duy trì qua cả 6 chu kỳ. Nếu so sánh kết quả này với liều thấp (Mercilon và Gracial) [1], [2] chúng tôi nhận thuốc viên tránh thai Gracial (CK 1: 93,5%, CK 3 và thấy có kết quả tương đương: lượng máu kinh trước CK 6: 100%) [2] thì tỉ lệ số phụ nữ có kinh nguyệt khi nghiên cứu và trong quá trình sử dụng Yasmin sự đều đặn hàng tháng là tương đương nhau. thay đổi có ý nghĩa thống kê. Tỉ lệ lượng máu kinh Như vậy, thuốc kiểm soát tốt chu kỳ kinh ít tăng lên còn tỉ lệ lượng máu kinh nhiều giảm đi rõ nguyệt, làm cho người phụ nữ khi sử dụng thuốc có rệt (từ 34,0% còn 4,0%). Giảm lượng máu kinh đến chu kỳ kinh nguyệt đều đặn và không bị mất kinh do mức trung bình hoặc ít và có thể hồi phục sau khi dùng thuốc. dừng thuốc. Yasmin có hiệu quả cao trong kiểm soát Chúng tôi thấy số ngày có kinh nguyệt của đối số ngày ra máu và điều hòa chu kỳ kinh nguyệt. 2. Tác dụng phụ và sự chấp nhận sử dụng Yasmin 2.1. Tác dụng phụ theo chu kỳ Bảng 5. So sánh tỉ lệ TDP của Yasmin và các thuốc tránh thai khác Quá trình nghiên cứu Kết thúc nghiên cứu Số đối Đau Đau Tác giả tượng Căng Nổi Buồn Đau bụng Căng Nổi Buồn Đau bụng vú mụn nôn đầu vú mụn nôn đầu kinh kinh Trần T P Mai- 300 11,7% 15% 3% 19% 1,4% 0% 0% 0% 0% 0% Trần Văn Hùng Kirkman 812 19% 13% 20% 22% 8% 1% 1,5% 1,8% 1,5% 0,2% Tác giả 100 24% 25% 5% 6% 7% 0,0% 00,% 0,0% 0,0% Các triệu chứng của TDP xuất hiện trong quá nghiên cứu hạn chế, chưa thể có kết luận thỏa đáng, trình nghiên cứu của chúng tôi có tỉ lệ thấp hơn so với cần phải có một NC lớn hơn trên diện rộng, lâu dài các nghiên cứu khác ở châu Âu, châu Mỹ và nhất là và nhiều trung tâm để trả lời vấn đề này. ở Thái Lan, một nước cùng khu vực. Một đặc điểm 2.2. Sự chấp nhận và nguyên nhân bỏ cuộc là các TDP chỉ xuất hiện chủ yếu ở CK1 sau đó giảm Mức độ hài lòng theo chu kỳ dần ở các CK sau và mất hẳn từ CK4 đến CK6. Sau 6 chu kỳ mức độ hài lòng: rất hài lòng 98,0%, Còn ở các nghiên cứu khác tỉ lệ các tác dụng hài lòng 2,0%. Thuốc viên tránh thai Mercilon: mức phụ sau khi kết thúc nghiên cứu có giảm đi rõ rệt chỉ độ rất hài lòng 61,0%, hài lòng 38,0%, không chấp còn tồn tại với tỉ lệ rất thấp. nhận 1,0%. Thuốc viên tránh thai Gracial: mức độ Đây có phải là một đặc điểm dễ thích nghi với rất hài lòng có tỉ lệ thấp hơn (20,6%), chủ yếu là thuốc của phụ nữ Việt Nam hay không? Với quy mô mức độ hài lòng (79,4%). Miếng dán tránh thai Evra Số 69 (Tháng 12/2012) Y HỌC LÂM SÀNG 27
DIỄN ĐÀN Y HỌC Nghiên cứu khoa học đạt được mức độ hài lòng tương đương với thuốc 2. Tác dụng không mong muốn và sự chấp nhận viên tránh thai kết hợp Yasmin. khi sử dụng Yasmin Ý kiến các đối tượng sau nghiên cứu Các tác dụng phụ xuất hiện trong nghiên cứu: Khách hàng tiếp tục sử dụng: đã có 98% đối đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, nổi mụn, căng vú tượng được điều tra có ý kiến là tiếp tục sử dụng trong những CK đầu sử dụng (CK1: đau đầu 2%, Yasmin nếu có cơ hội. Như vậy, nghiên cứu cho thấy buồn nôn 3%, nổi mụn 5%, căng vú 12%) sau đó sự chấp nhận thuốc uống tránh thai kết hợp thế hệ giảm thấp sau 6 CK sử dụng Yasmin. mới này là rất cao. Mức độ hài lòng rất cao: rất hài lòng và hài lòng V. KẾT LUẬN ở ngay CK đầu sử dụng, đến 6 CK có 98,0% đối 1. Hiệu quả tránh thai tượng nghiên cứu rất hài lòng. Yasmin sử dụng an toàn. Hiệu quả tránh thai Các đối tượng tham gia nghiên cứu muốn tiếp cao, tỉ lệ có thai trong nghiên cứu là 0,0%. tục sử dụng 98,0% các trường hợp. Ý kiến của khách Không có sự thay đổi có ý nghĩa thống kê về hàng ưa thích nhất là kiểm soát tốt chu kỳ kinh nhịp tim, cân nặng và huyết áp trước và sau khi dùng nguyệt và ít tác dụng phụ 100,0% số khách hàng. thuốc, với p>0,05. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Trần Thị Phương Mai (2005), “Báo cáo 4. Đỗ Trọng Hiếu (1995) “Multicenter, open non nghiên cứu thuốc tránh thai kết hợp Mercilon ở phụ - comparative study to invetigate the contraceptive nữ Việt nam”, Tạp chí nghiên cứu Y học, TSSN 0868 efficacy and overall acceptability of Marvelon”. Europ - 202 N01. j of contrac and reprod health care, 5: pp59-63. 2. Trần Thị Phương Mai, Trần Thị Trung Chiến 5. Foidart B. (2000), “A contraceptive (2006), “Thử nghiệm lâm sàng về tác dụng, hiệu quả investigation of contraceptive reliability, cycle tránh thai, sự chấp nhận thuốc uống tránh thai phối control and tolerance of two monophasic oral hợp hai pha Gracial”, tạp chí Y học Quân sự. contraceptives containing either drospirenone and 3. Dinger K. (2007), “The safety of a desogestrel.” The Europ j of contrac and reprod drospirenone-containing oral contraceptive: final health care, 5(Suppl): pp 124 -134. results from the European active surveillance study 6. Salvatore H. (2005), “Prospectieve study on oral contraceptives based on 142,475 women on sexual behavior of women using 30ỡg EE 3mg - years of observation Contraception”, Europ j of drospirenone oral contraceptive”, Contraception contrac and reprod health care, 5: pp25-33. 72, pp 19-23. SUMMARY Objectives: 1. Assessing the effectiveness of clinical trials. Results and conclusions: The Yasmin contraceptive pills. 2. To study the side effectiveness of contraception in this study was effect of Yasmin contraceptive pills in women of 100%, no change in heart rate, weight and blood childbearing age at the Bach Mai Hospital and pressure before and after dosing. Side effects such Ostetrics Gynecoloy central hopital. Subjects: as headaches, dizziness, nausea, breast tension 100 volunteers women ages 18-40 in need of during the first cycle will be reduced after 6 cycles contraception. Research methodology: prospective, using Yasmin. 28 Y HỌC LÂM SÀNG Số 69 (Tháng 12/2012)