Bộ môn: Sản Phụ khoa Đối tượng: Sinh viên Y4
1. Kể ra được các đường kính của eo trên, eo giữa, eo dưới. 2. Trình bày được các hiện tượng lọt - xuống - xoay - sổ. 3. Định nghĩa và chẩn đoán được ngôi chỏm. 4. Mô tả được cơ chế đẻ ngôi chẩm chậu trái trước.
Khi thai nhi đi từ buồng tử cung ra ngoài phải chịu ảnh hưởng của hai yếu tố cơ học: + Khung chậu + Thai nhi
1.1. Đường kính khung chậu: Thai nhi phải qua 3 phần chính của khung chậu: - eo trên - eo giữa (tiểu khung) - eo dưới
1.1.1. Eo trên: Có 2 đường kính chéo: chéo trái, chéo phải. Đường kính chéo là đường kính đi từ khớp cùng chậu bên này sang gai mào chậu lược bên đối diện: 12,75 cm.
1.1.2. Eo giữa: Đường kính ngang là khoảng cách giữa hai gai hông: 10,5 cm Cấu trúc của tiểu khung hình ống cong ra trước có các thành cao không đều nhau. Trước 4cm, sau 12 - 14 cm, hai bên 8 - 10cm
1.1.3. Eo dưới: Đường kính trước sau: 9,5 - 11,5 cm do khớp cùng cụt bán động nên đỉnh xương cụt có thể bị đẩy ra sau
Thai nhi khi đi qua khung chậu thì các đường kính của đầu, lưỡng vai, lưỡng ụ đùi phải thu nhỏ bớt.
1.2.1. Đầu: - Ngôi chỏm: + Đường kính hạ chẩm thóp trước 9,5 cm. + Đầu cúi chồng xương để thu hẹp đường kính ngang.
1.2.2. Vai: Đường kính lưỡng mõm vai từ 12 cm thu nhỏ lại còm 9,5 cm. 1.2.3. Mông: Đường kính lưỡng ụ đùi thu nhỏ lại còn 9,5cm.
Thai nhi khi đi qua khung chậu được chia theo thứ tự từ trên xuống. + Qua eo trên được gọi là thì lọt. + Qua eo giữa là thì xuống và xoay. + Qua eo dưới là thì sổ. 4 hiện tượng: Lọt – Xuống – Xoay – Sổ
1.3. Hiện tượng lọt - Đường kính lọt của ngôi thai qua eo trên. - Ngôi lọt theo đường kính chéo phải hoặc trái eo trên.
Hình 1. Đường kính lớn của ngôi trùng vào mặt phẳng eo trên
1.4. Hiện tượng xuống - Ngôi xuống theo đường kính chéo phải hoặc trái eo giữa. Sau khi lọt thì hiện tượng xuống diễn biến tiếp theo luôn. - Ngôi thai hoặc các phần của thai khi đã lọt qua đường kính chéo nào của eo trên thì cũng xuống theo đường kính chéo ấy.
Hình 2. Ngôi di chuyển từ mặt phẳng eo trên đến mặt phẳng eo dưới
1.5. Hiện tượng xoay - Ngôi xoay trong tiểu khung. Ngôi xoay 45 độ hay 135 độ để về đường kính lớn nhất của eo dưới. - Xoay về trùng đường kính trước sau eo dưới để chuẩn bị cho thì sổ.
1.6. Hiện tượng sổ - Khi đường kính của ngôi đã trùng với đường kính trước sau của eo dưới thai lần lượt sổ ra ngoài âm hộ. - Phần ngôi thai ở phía dưới sổ ra trước. - Phần ngôi thai ở phía trên sổ ra sau.
- Ngôi chỏm là ngôi dọc, đầu ở dưới, trục của thai nhi trùng với trục của tử cung. Đầu thai nhi cúi tốt với xương chẩm trình diện trước eo trên. - Đường kính lọt của ngôi chỏm là đường kính hạ chẩm- thóp trước (bình thường là 9,5 cm).
- Ngôi chỏm có thể lọt qua eo trên khung chậu mẹ theo 2 đường kính chéo phải và trái. Một số trường thợp thai nhỏ hoặc chết có thể lọt theo đường kính ngang. *- Ngôi chỏm có 2 thế *+ Thế phải *+ Thế trái
- Tương ứng có 6 kiểu thế lọt + Chẩm chậu trái trước, + Chẩm chậu trái ngang, + Chẩm chậu trái sau, + Chẩm chậu phải trước, + Chẩm chậu phải ngang, + Chẩm chậu phải sau. - 2 kiểu thế sổ: Chẩm vệ và chẩm cùng.