LOÃNG XƢƠNG VÀ DINH DƢỠNG CANXI: NGUY CƠ TIỀM ẨN Ở PHỤ NỮ VIỆT NAM? TS.BS. LƯU NGÂN TÂM
NỘI DUNG • Loãng xương và nguy cơ loãng xương ở phụ nữ Việt Nam • Phòng ngừa loãng xương bằng chế độ dinh dưỡng và canxi
NỘI DUNG • Loãng xương và nguy cơ loãng xương ở phụ nữ Việt Nam • Phòng ngừa loãng xương bằng chế độ dinh dưỡng và canxi
LOÃNG XƢƠNG Bình Loãng thường xương
NGUYÊN NHÂN GÂY LOÃNG XƢƠNG Không thay đổi được ± Can thiệp được - Giới tính (Nữ > Nam) - Nội tiết tố (êgiới tính, é tuyến - Tuổi (Lớn tuổi) giáp, tuyến cận giáp) - Chủng tộc (Châu Á) - Lối sống (thiếu Ca/P thấp, ăn kiêng - Huyết thống (cha/mẹ) quá mức, thiếu vit.D nghiện rượu, - Dạng hình cơ thể (khung thuốc lá, sống tĩnh tại) người nhỏ) - Bệnh lý/ thuốc (steroid, PPI)
CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN CỦA XƢƠNG v Dưới 25 tuổi: Phát triển xương Tạo xương > Hủy xương v Trưởng thành: tuổi 25 đến Tạo xương v Sau mãn kinh: mất xương nhanh
KHỐI XƢƠNG THAY ĐỔI THEO VÒNG ĐỜI Susan AL et al. Proceeding of the Nutrition Society 2008
988 nữ giới từ 50 tuổi trở lên sống tại miền Bắc Việt Nam TCNCYH 97 (5)- 2015
BIỂU HIỆN LÂM SÀNG CỦA LX (MUỘN) Gãy xương: tự • Gãy lún thân đốt sống nhiên hoặc sau • Gãy cổ xương đùi chấn thương nhẹ • Gãy đầu dưới x. quay (gãy Coles) Đau lưng cấp, mạn • Đau lưng cấp tính, đau nhiều, vùng lưng- thắt lưng, có thể lan trước bụng và ngực, tính do xẹp lún các kéo dài 1-2 tuần, đỡ khi nằm thân đốt sống • Đau lưng mạn tính do biến dạng CS • Gù lưng, giảm chiều cao Hậu quả của xẹp • Đau cơ canh cột sống lún đốt sống • X. sườn cuối chạm sát mào chậu
Hậu quả của gãy xƣơng- Vì sao phải phòng ngừa gãy xƣơng lần đầu tiên?
Loãng xƣơng, gãy xƣơng trên thế giới và dự báo § Hiện nay, trên thế giới có khoảng 200 triệu người bị LX § Ở độ tuổi > 50, 1/3 nữ giới và 1/5 nam giới gãy xương do loãng xương § Vào năm 2000, đã có khoảng 9 triệu ca gãy xương do loãng xương mới được ghi nhận, gồm 1.6 triệu ca gãy xương hông, 1.7 triệu ca gãy cẳng tay trước và 1.4 triệu trường hợp gãy đốt sống § So với năm 1990, tỷ lệ gãy xương hông trên thế giới vào năm 2050 được dự đoán tăng 310% đối với nam giới và 240% đối với nữ giới https://www.iofbonehealth.org/epidemiology. Accessed on Jan 25, 2018 https://www.iofbonehealth.org/facts-statistics. Accessed on Jan 25, 2018
LOÃNG XƯƠNG TẠI VIỆT NAM VÀ DỰ BÁO 30% nữ giới 10% nam giới > 50 tuổi mắc loãng xương “Sẽ có hơn 7 triệu phụ nữ từ 50 tuổi mắc chứng loãng xương vào năm 2050.” Khoảng 4.7% dân số - Theo Hiệp hội Thấp khớp học bị loãng xương Việt Nam
NỘI DUNG • Loãng xương và nguy cơ loãng xương ở phụ nữ Việt Nam • Phòng ngừa loãng xương bằng chế độ dinh dưỡng và canxi
NGUYÊN NHÂN GÂY LOÃNG XƯƠNG Không thay đổi được ± can thiệp được - Giới tính (Nữ > Nam) - Nội tiết tố (êgiới tính, é - Tuổi (Lớn tuổi) tuyến giáp, tuyến cận giáp) - Chủng tộc (Châu Á) - Lối sống (thiếu Canxi, ăn kiêng - Huyết thống (cha/ mẹ) quá mức, thiếu vit.D nghiện - Dạng hình cơ thể (khung rượu, thuốc lá, sống tĩnh tại) người nhỏ) - Bệnh lý/ thuốc (steroid, PPI) https://www.webmd.com/osteoporosis/features/causes#3
Phòng ngừa loãng xƣơng Chế độ ăn Các biện pháp phòng Tập luyện ngừa loãng thể chất xương Vai trò bổ sung canxi
CHẾ ĐỘ ĂN ẢNH HƢỞNG ĐẾN SỨC KHỎE XƢƠNG § Canxi § Vitamin D § Phospho § Protein § Sodium/ kalium § Vitamin K § Phối hợp
ẢNH HƢỞNG CỦA THIẾU HỤT CANXI LÊN NGUY CƠ MẤT XƢƠNG Giảm canxi đầu vào Giảm tổng hợp và hấp thu vit. D Giảm hấp thu canxi Thiếu hụt Estrogen Giảm canxi trong máu Tăng tiết PTH Tăng chuyển hóa xương MẤT XƯƠNG
CHỨC NĂNG CỦA CANXI TRONG CƠ THỂ § Canxi là dưỡng chất chính liên quan đến sự hình thành và chuyển hóa của xương § Canxi trong cơ thể: o > 99%: xương và răng è sức khỏe xương, răng, duy trì nội môi của khoáng chất o Còn lại: máu, dịch ngoại bào, cơ, mô khác è co giãn mạch máu, chức năng cơ, dẫn truyền thần kinh, tín hiệu nội bào, bài tiết hormon Ross AC. Dietary Reference Intakes for Calcium and Vitamin D. 2011
CƠ CHẾ CHUYỂN HÓA VÀ ỔN ĐỊNH NỘI MÔI CANXI TRONG CƠ THỂ CT = calcitonin; PTG = parathyroid gland. Ross AC. Dietary Reference Intakes for Calcium and Vitamin D. 2011
HẬU QUẢ VIỆC THIẾU CANXI Thời Không gian điều trị Khẩu phần dài Tăng nguy cơ canxi Thiếu Loãng gãy xương, đặc biệt ở không đầy xương xương người lớn đủ tuổi Nồng độ canxi huyết được kiểm soát chặt chẽ Trailokya A et al. J Assoc Physicians India. 2017 Feb; 65(2):100-103.