TC. DD & TP 14 (5) – 2018 T×NH TR¹NG DINH D¦ìNG CñA NG¦êI BÖNH CAO TUæI Vµ MéT Sè YÕU Tè LI£N QUAN T¹I KHOA HåI SøC TÝCH CùC BÖNH VIÖN L·O KHOA TRUNG ¦¥NG N¡M 2017 -2018 Nguyễn Thị Trang1, Phạm Văn Phú2, Nghiêm Nguyệt Thu3, Ngô Trọng Toàn4, Tạ Thị Thanh Nga5 Người bệnh cao tuổi phải đối mặt với nhiều thách thức trong quá trình nằm viện, bao gồm duy trì tình trạng dinh dưỡng tốt hoặc phòng chống những biến chứng do suy dinh dưỡng gây ra. Mục tiêu: Đánh giá tình trạng dinh dưỡng và mô tả một số yếu tố liên quan của người bệnh tại khoa Hồi sức tích cực (ICU), bệnh viện Lão khoa Trung ương từ tháng 10 năm 2017 đến tháng 2 năm 2018. Phương pháp: Tình trạng dinh dưỡng được đánh giá bằng phương pháp nhân trắc đo chu vi vòng cánh tay, ước tính chỉ số BMI, đo bề dày lớp mỡ dưới da, và sàng lọc nguy cơ dinh dưỡng (NRS), tính điểm NUTRIC. Kết quả: Chu vi cánh tay trung bình là 24,1±3,3 cm, bề dày lớp mỡ dưới da là 11,2±6,4mm. BMI ước tính trung bình của người bệnh là 21±2,9 kg/m2. Theo bộ công cụ NRS 2002, 86,1% người bệnh có nguy cơ suy dinh dưỡng (SDD). Theo NUTRIC Score, có 83,7 % người bệnh có nguy cơ suy dinh dưỡng thấp và 16,3 % người bệnh có nguy cơ suy dinh dưỡng cao. Tỷ lệ người bệnh thở máy có nguy cơ SDD cao theo Nutric Score cao gấp 6,2 lần người bệnh không thở máy. Sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê với p
TC. DD & TP 14 (5) – 2018 II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP Chiều cao nam = 85,1 + (1,73 x Chiều 2.1. Đối tượng nghiên cứu dài cẳng chân) – (0,11 x tuổi) Người bệnh đang điều trị nội trú tại Chiều cao nữ = 91,45 + (1,53 x Chiều khoa Hồi sức tích cực (ICU) của Bệnh dài cẳng chân) – (0,16 x tuổi)Sử dụng viện Lão khoa Trung ương trong thời gian công thức ước tính BMI từ chu vi vòng từ tháng 9 năm 2017 đến tháng 2 năm cánh tay [5]: 2018. Những người không đồng ý tham BMI = 0,873 x MUAC - 0,042 (cm) gia nghiên cứu hoặc đã là đối tượng Cân nặng ước tính (kg) = BMI x Chiều nghiên cứu trong nghiên cứu này từ các cao2 lần nhập viện trước không được chọn Phương pháp NRS 2002 bao gồm: vào nghiên cứu. phần hỏi cân nặng sụt giảm trong một, 2.2. Phương pháp nghiên cứu hai, ba tháng gần đây, BMI, khẩu phần ăn Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt ngang. trong tuần vừa qua, bệnh lý hiện mắc và Cỡ mẫu và chọn mẫu: mức độ nặng của bệnh. Phân loại: Điểm Cỡ mẫu: Áp dụng công thức tính cỡ NRS ≥3: Người bệnh có nguy cơ suy dinh mẫu ước lượng cho một tỷ lệ trong quần dưỡng. thể Điểm < 3: người bệnh cần được đánh giá dinh dưỡng mỗi tuần. Z(1-α/2)2 (p(1-p)) Đánh giá dinh dưỡng bằng NUTRIC n =------------------- Score bao gồm: các thông số sinh tồn, chỉ ∆2 số huyết học, sinh hóa, bệnh mạn tính Trong đó: hiện mắc, số bệnh đồng mắc, số ngày n: là cỡ mẫu tối thiểu, nằm viện trước khi nhập vào ICU, điểm Z(1-α/2) = 1,96 với độ tin cậy 95%, đánh giá suy tạng ban đầu. Phân loại: Nếu p: là tỉ lệ suy dinh dưỡng lấy từ nghiên NUTRIC score = 5-9 điểm là nguy cơ cứu trước là 22% [4], cao, tiên lượng xấu (tử vong, thông khí ∆: sai số tuyệt đối của nghiên cứu, lấy nhân tạo). Những người bệnh này sẽ nhận ∆ = 0,09, được lợi ích từ hỗ trợ dinh dưỡng. Nếu Từ công thức trên tính ra n = 81, NUTRIC
TC. DD & TP 14 (5) – 2018 mật, không ảnh hưởng đến sức khỏe và III. KẾT QUẢ lợi ích của đối tượng nghiên cứu. 1. Đặc điểm chung của đối tượng Nghiên cứu đã được thông qua bởi Hội được nghiên cứu đồng đạo đức Viện Đào tạo Y học dự Kết quả nghiên cứu cho thấy người phòng và Y tế Công cộng, trường Đại học bệnh ICU tại bệnh viện Lão khoa Trung Y Hà Nội. ương có độ tuổi trung bình là 79,6 ± 9,4, trong đó tuổi nhỏ nhất là 53 và lớn nhất là 100. Bảng 1. Đặc điểm bệnh lý và dinh dưỡng điều trị của đối tượng nghiên cứu Đặc điểm chung Tần số (n) Tỷ lệ (%) Nam 41 47,7 Giới Nữ 45 52,3 Không 57 66,3 Chuyển tuyến Có 29 33,7 1 bệnh 14 16,3 2 bệnh 24 27,9 Số bệnh hiện mắc 3 bệnh 28 32,6 ≥4 bệnh 20 23,3 Có 17 19,7 Thở máy Không 69 80,3 Kết quả nghiên cứu cho thấy nữ giới mắc 1 bệnh chiếm tỷ lệ nhỏ nhất 16,3%; chiếm 52,3% số người vào khoa ICU, người bệnh mắc 2 bệnh phối hợp là 33,7% người bệnh có chuyển tuyến, 27,9% và 3 bệnh phối hợp chiếm tỷ lệ cao 19,7% người bệnh có thở máy. Về số nhất là 32,6%. Tỷ lệ người bệnh mắc từ lượng bệnh hiện mắc, số người bệnh chỉ 4 bệnh trở lên chiếm 23,3%. Bảng 2. Chỉ số nhân trắc của đối tượng nghiên cứu Chỉ số nhân trắc TB ± SD Min Max Chu vi cánh tay (cm) 24,9 ± 3,8 15,8 37 Bề dày lớp mỡ dưới da (mm) 13,7 ± 6,6 2 35 Chiều cao ước tính (cm) 148,8 ± 7,4 121 166 Cân nặng ước tính (kg) 46,8 ± 9,2 23,3 68,5 Chỉ số khối cơ thể BMI ước tính (kg/m2) 21,7 ± 3,3 13,7 32,2 Theo kết quả bảng 2 cho thấy chu vi người bệnh là 13,7±6,6 mm. cánh tay trung bình của ĐTNC là Chiều cao tương đối của ĐTNC là 24,9±3,8 cm; chiều dài cẳng chân và chu 148,8±7,4 cm và cân nặng tương đối của vi cẳng chân lần lượt là 43,8±3,4 cm và ĐTNC là 46,8±9,2 kg. BMI ước tính 27,7±4,2 cm. Bề dày lớp mỡ dưới da của trung bình của người bệnh là 21,7±3,3. 11
TC. DD & TP 14 (5) – 2018 Biểu đồ 1. Tỷ lệ nguy cơ dinh dưỡng Biểu đồ 2. Nguy cơ dinh dưỡng theo Nu- theo thang điểm NRS 2002 tric Score của người bệnh Kết quả từ Biểu đồ 1 cho thấy: Theo dưỡng theo thang điểm Nutric Score là thang đo đánh giá nguy cơ dinh dưỡng 3,55 ± 1,12 điểm với giá trị thấp nhất là 2 NRS 2002, có 86,1% người bệnh có nguy điểm và cao nhất là 7 điểm. Nhóm người cơ suy dinh dưỡng và 13,9% không có bệnh có nguy cơ thấp theo đánh giá điểm nguy cơ suy dinh dưỡng. Nutric Score là 83,7% và có nguy cơ cao Ngoài ra, điểm đánh giá nguy cơ dinh 16,3% (Biểu đồ 2). 2. Mô tả một số yếu tố liên quan đến tình trạng dinh dưỡng của người bệnh Bảng 3. Tình trạng dinh dưỡng theo thang điểm NRS 2002 và một số yếu tố liên quan Không có Có nguy cơ nguy cơ Một số yếu tố liên quan SDD OR (95%CI) p SDD n (%) n (%)
TC. DD & TP 14 (5) – 2018 Kết quả Bảng 3 cho thấy: Tỷ lệ đối tuyến cao gấp 3,3 lần nhóm người bệnh tượng có nguy cơ suy dinh dưỡng theo không chuyển tuyến. Nhóm người bệnh NRS 2002 ở nhóm tuổi ≥75 gấp 3,5 lần mắc phối hợp từ 2 bệnh trở lên có nguy nhóm tuổi dưới 75 tuổi. Tuy nhiên khác cơ suy dinh dưỡng cao gấp 2,2 lần nhóm biệt này không có ý nghĩa thống kê. Tỷ lệ người bệnh chỉ mắc 1 bệnh. Tuy nhiên sự có nguy cơ SDD theo thang điểm NRS khác biệt này không có ý nghĩa thống kê. 2002 của nhóm người bệnh có chuyển Bảng 4. Tình trạng dinh dưỡng theo thang điểm NUTRIC SCORE và một số yếu tố liên quan Nguy cơ cao Nguy cơ thấp Một số yếu tố liên quan OR (95%CI) p n (%) n (%) Nam 8 (19,5) 33 (80,5) 1 0,441 Giới tính Nữ 6 (13,3) 39 (86,7) 0,63 (0,2-2,1)
TC. DD & TP 14 (5) – 2018 trạng tăng tỷ lệ nữ giới trong cộng đồng và từ 70 tuổi trở lên lần lượt là BMI
TC. DD & TP 14 (5) – 2018 1 bệnh. Tuy nhiên những sự khác biệt này TÀI LIỆU THAM KHẢO đều không có ý nghĩa thống kê. 1. Volkert D., Saeglitz C., Gueldenzoph H. et Không có mối liên quan giữa giới, thở al (2010). Undiagnosed malnutrition and máy và nguy cơ SDD theo thang điểm nutrition-related problems in geriatric pa- NRS 2002. tients. J Nutr Health Aging. 14. 5. 387-92. Theo thang điểm NUTRIC: Tỷ lệ 2. Shpata V., Ohri I., Nurka T. et al (2015). The prevalence and consequences of mal- người bệnh ở nhóm tuổi ≥75 tuổi có nguy nutrition risk in elderly Albanian intensive cơ cao theo Nutric Score cao gấp gần care unit patients. Clin Interv Aging. 10. 1,57 lần người bệnh nhóm tuổi dưới 75 481-6. tuổi. Điều này giống nghiên cứu của Mar- 3. Rasmussen H.H., Holst M. và Kondrup J. iane Rosa và cs (2016) [10], nhưng trong (2010). Measuring nutritional risk in hos- nghiên cứu này, tỷ lệ người bệnh có nguy pitals. Clin Epidemiol. 2. 209-16. cơ suy dinh dưỡng là 16,3% thấp hơn 4. Cheng H. S., See L. C. and Shieh Y. H. nghiên cứu của Rosa và cộng sự (46%). (2001). Estimating stature from knee Điều này có thể được lý giải bởi tiêu height for adults in Taiwan. Chang Gung chuẩn người bệnh nằm tại ICU của hai Med J, 24(9), 547-56. địa điểm nghiên cứu là khác nhau. Tỷ lệ 5. Benitez Brito N., Suarez Llanos J. P., Fuentes Ferrer M. et al (2016). Relation- người bệnh có thở máy có nguy cơ SDD ship between Mid-Upper Arm Circumfer- cao theo thang điểm Nutric Score cao gấp ence and Body Mass Index in Inpatients. 6,2 lần người bệnh có thở máy. Sự khác PLoS One, 11(8). 16-48. biệt này có ý nghĩa thống kê với p
TC. DD & TP 14 (5) – 2018 Summary NUTRITIONAL STATUS OF ELDERLY PATIENTS AND SOME RELEVANT FACTORS AT INTENSIVE CARE UNIT, NATIONAL GERIATRIC HOSPITAL IN 2017 -2018 Elderly patients face many challenges during hospitalization, including maintaining good nutrition or preventing malnutrition-related complications. This study aims to assess the nutritional status among patients at intensive care unit, National Geriatric Hospital. A cross-sectional study was conducted on 86 patients between October 2017 and February 2018. Nutritional status was evaluated by measuring arm circumference, BMI, and nutri- tion risks were identified by Nutrition Risk Screening 2002 (NRS), NUTRIC score. The results showed that, the median of middle arm circumference was 24.1 ± 3.3 cm and the thickness of the subcutaneous fat was 11.2 ± 6.4 mm. The median BMI was 21 ± 2.9 kg/m2. According to the NRS 2002, 86.1% of patients were at risk of malnutrition. According to the NUTRIC Score, 83.7% of patients were at low risk of malnutrition and 16.3% were at high risk of malnutrition. The incidence of mechanical ventilation at high NUTRIC score was 6.2 times higher than non-ventilated patients. This difference was statistically signif- icant with p