THUỐC TRÁNH THAI Ở TUỔI VỊ THÀNH NIÊN TS.BS. NGÔ THỊ YÊN Trưởng khoa Kế hoạch gia đình Bệnh viện Từ Dũ
Nội dung • 1. Viên uống tránh thai (COCs) có phải là một lựa chọn phù hợp ở lứa tuổi vị thành niên (VTN)? • 2. Vai trò của COCs ở VTN bị rối loạn tâm lý tiền kinh nguyệt (PMDD).
Những thay đổi ở tuổi VTN có liên quan đến nhu cầu tránh thai1 Thay đổi sinh lý Thay đổi tâm lý • Xuất hiện kinh nguyệt; thường có chảy • Nhu cầu tâm lý tình dục máu bất thường và biểu hiện cường • Sự thay đổi tâm trạng, thay đổi androgen hành vi đột ngột, tự phát • Đau bụng kinh nguyên phát • Quan tâm tới hình ảnh bản thân • Có thể có hội chứng buồng trứng đa • Tăng nguy cơ rối loạn ăn uống nang (PCOS). cũng như lạm dụng ma túy và / hoặc rượu 1. Bitzer J. Best Pract Res Clin Endocrinol Metab 2013;27:77– 89.
VTN tăng nguy cơ mang thai ngoài ý muốn • Lạm dụng rượu, ma túy và hút thuốc: làm tăng nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe sinh sản • Các yếu tố khác: • Thiếu giáo dục giới tính và kiến thức về tránh thai 3 • Trì hoãn tiếp cận hoặc thiếu khả năng tránh thai 3,4 • Sử dụng biện pháp tránh thai không chính xác, không nhất quán 4,5 • Không có khả năng trao đổi với bạn khác giới về việc sử dụng biện pháp tránh thai 6 1. Jackson CA, et al. J Public Health 2012;34(S1):i31–i40; 2. Porter C. Gynaecology Forum 2013;18(3):8–10; 3. World Health Organization. Fact Sheet no. 364; 4. Meyrick J. J Fam Planning Reprod Health Care 2001;27:33–36; 5. Trussell J. Contraception 2011;83:397−404; 6. Manlove J, et al. Perspect Sexual Reprod Health 2004;36(6):265–275; 7. Bitzer J. Best Pract Res Clin Endocrinol Metab 2013;27:77–89. 4
Lần quan hệ tình dục đầu tiên (khảo sát nhóm phụ nữ 20–24 tuổi) • VTN quan hệ tình dục sớm, ít sử dụng biện pháp tránh thai trong lần đầu quan hệ Finland Sweden France Canada UK USA 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 By age 15 By age 20 1. Apter D, et al. Gynaecol Forum 2013;18(3):1–32; 2. Leikko R, et al. J Social Med, In press 2016.
Hậu quả của mang thai ngoài ý muốn ở lứa tuổi VTN • Ảnh hưởng gia đình, cộng đồng và kinh tế xã hội. 1-3 • Ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm lý khi làm mẹ quá sớm 4-7 • Ảnh hưởng đến sự phát triển của bà mẹ trẻ 5,7-9 • Ảnh hưởng đến công việc tương lai cũng như không có khả năng độc lập về tài chính 5,10 1. World Health Organization. Adolescent Pregnancy Fact Sheet no. 364, updated Sept 2014. Available at: http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs364/en/.; 2. Klein JD. Pediatrics 2005;116(1):281–6; 3. Ruedinger E, Cox JE. Curr Opin Pediatr 2012;24(4):446–52; 4. Cheng D, et al. Contraception 2009;79(3):194–8; 5. Dalby J, al. Prim Care Clin Office Pract 41 (2014) 607–629; 6. Dye TD, et al. Am J Public Health 1997;87(10):1709−11; 7. Logan C et al. In: Child Trends, and the National Campaign to Prevent Teen and Unplanned Pregnancy. Washington, DC; 2007; 8. Fraser AM, et al. New Eng J Med 1995;332(17):1113–1118; 9. Chen XK, et al. Int J Epidemiol 2007;36(2):268–73; 10. Committee on Adolescent Health Care. Obstet Gynecol. 2017 May;129(5):e142-e149.
Xu hướng lựa chọn biện pháp tránh thai ở lứa tuổi VTN1 Contraceptive method used by couple (women
Tính an toàn khi sử dụng COCs ở tuổi VTN (Khuyến cáo của WHO) Không có bằng chứng v/v COCs ảnh hưởng đến sự phát triển sinh lý bình thường của trẻ vị thành niên. COCs có lợi ích ngoài tránh thai khác như điều hòa kinh nguyệt, giảm chảy máu kinh nguyệt , giảm đau bụng kinh, điều trị mụn và cải thiện thiếu máu Contraception in adolescence. WHO Library Cataloguing-in-Publication Data
SỬ DỤNG COCs Ở TUỔI VTN SO VỚI NGƯỜI TRƯỞNG THÀNH Không giới hạn về tuổi hay tình trạng có con hay chưa khi sử dụng COCs. Điều kiện sử dụng COCs tương tự giữa người trưởng thành và trẻ vị thành niên Contraception in adolescence. WHO Library Cataloguing-in-Publication Data
Tính an toàn và hiệu quả tránh thai ở vị thành niên: Thử nghiệm INAS-OC • Thử nghiệm tiến cứu, nhãn mở, không can thiệp. Cỡ mẫu1 – >85.000 người sử dụng COCs để tránh thai (52,218 US; 33,042 Europe) – >220. 000 phụ nữ sử dụng COCs vì 2 mục tiêu tránh thai và một số lợi ích cộng thêm • Thời gian thử nghiệm1 – 2005 đến 2012 INAS-OC = International Active Surveillance Study on Oral Contraception;. 1. Dinger J, et al. BMC Med Res Methodol 2009; 9: 77
Hiệu quả tránh thai của Yaz trong thử nghiệm INAS khi so sánh với các COCs khác • Tỉ lệ tránh thai thất bại: có 1.634 ca mang thai ngoài ý muốn trên 73.269 chu kỳ trên toàn cầu1 (2,23%) – YAZ® cho thấy hiệu quả tránh thai cao hơn các OC khác1 Pearl Index (95% OC KTC) Overall 2.2 (2.1–2.3) YAZ® 1.6 (1.4–1.9) Yasmin® 2.2 (1.8–2.6) Other OCs containing progestins other than drospirenone 2.6 (2.4–2.7) INAS-OC = International Active Surveillance Study on Oral Contraception; Yasmin® = EE/drospirenone 21/7; YAZ® = EE/drospirenone 24/4 1. Dinger J, et al. Obstet Gynecol 2011; 117(1): 33–40
Hiệu quả tránh thai trong INAS: USA1 • Trong số 52.169 phụ nữ có 2.028 ca mang thai ngoài ý muốn (3,88%) • YAZ® có hiệu quả tránh thai cao hơn các COCs khác (bao gồm tất cả các COCs đang được sử dụng trên thực tế ) Rate of contraceptive Rate of contraceptive failure at 1 year* OC failure at 4 years* YAZ® 1.9 6.6 Yasmin® 2.6 8.2 Non-drospirenone OCs 4.4 11.1 • *Life-table estimates • 1. Dinger J, et al. International Active Surveillance Study of Women Taking Oral Contraceptives (INAS-OC) Final Study Report, May 2013
Hiệu quả tránh thai trong INAS: : Europe1 • Trong số 32.940 phụ nữ EU có 333 ca mang thai ngoài ý muốn (1,01%) • YAZ® có hiệu quả tránh thai cao hơn COCs khác (bao gồm tất cả các COCs đang được sử dụng trên thực tế) Rate of contraceptive failure Rate of contraceptive OC at 1 year* failure at 4 years* YAZ® 0.28 0.95 Yasmin® 0.55 1.60 Non-drospirenone OCs 0.95 2.93 • *Life-table estimates • 1. Dinger J, et al. International Active Surveillance Study of Women Taking Oral Contraceptives (INAS-OC) Final Study Report, May 2013
Hiệu quả tránh thai của YAZ trên lâm sàng: Dữ liệu INAS-OC trên đối tượng VTN • OCs với liệu pháp 24/4 có kết quả chỉ số Pearl tốt hơn ở đối tượng vị thành niên (
Tần suất VTE trong thử nghiệm INAS (1) 1,2 • Tần suất VTE của YAZ@ ở mức thấp, tương tự các OCs khác 20 18 Incidence (per 10,000 WY) 16 9,4 9,8 14 12 7,2 9,6 10 8.6** 8 3,9 6 4 2 0 YAZ® Yasmin® Non- LNG- Non-oral No use* drospirenone containing hormonal OCs OCs contraceptives* • LNG = levonorgestrel; OC = oral contraceptive; VTE = venous thromboembolism • 1. Dinger J, et al. Contraception 2014; 89: 253–63 2. Dinger J, et al. International Active Surveillance Study of Women Taking Oral Contraceptives (INAS-OC) Final Study Report, May 2013
Thời gian quên thuốc -Yaz so với các COCs khác • Theo thông tin kê toa của Yaz : • “Nếu quên uống viên thuốc chứa hormone không quá 24 giờ so với giờ uống thuốc hàng ngày thì tác dụng tránh thai của thuốc sẽ không thay đổi. Tuy nhiên nên uống viên thuốc bị quên ngay khi nhớ ra và uống viên thuốc tiếp theo như thường lệ” • Khi quên uống thuốc quá 24h, cần xử trí theo hướng dẫn từng tuần. • Theo thông tin kê toa của nhiều COCs khác (yasmin, Marvelon, Mercilon…) • - “Nếu quên uống thuốc không quá 12 giờ so với giờ uống thuốc hàng ngày thì tác dụng tránh thai của thuốc sẽ không thay đổi. Tuy nhiên nên uống viên thuốc bị quên ngay khi nhớ ra và uống viên thuốc tiếp theo như thường lệ.” • - Khi quên uống thuốc quá 12h, cần xử trí theo hướng dẫn từng tuần và cần sử dụng liệu pháp tránh thai bổ sung theo hướng dẫn. • Yaz là viên uống tránh thai có thể quên trong 24h 1. Cục quản lý dược VN- thông tin kê toa Yaz/CCDS18/090816/PI VN02
Vai trò của COCs trong điều trị rối loạn tâm lý tiền kinh nguyệt (PMDD - premenstrual dysphoric disorder)?
Tuổi vị thành niên và PMDD • Vị thành niên là đối tượng bị ảnh hưởng nhiều về tâm lý và thể chất, do những thay đổi của cơ thể: • - “Dậy thì” và chu kỳ kinh nguyệt • - Những thay đổi về tâm sinh lý • - Sự mất máu hàng tháng • - Áp lực học hành và tâm lý giữ gìn hình ảnh bản thân
Triệu chứng rối loạn tiền kinh nguyệt (PMS) • Rối loạn tiền kinh nguyệt là một tập hợp các triệu chứng rối loạn tâm lý, hành vi và thể chất xảy ra trong thời kỳ hoàng thể của chu kỳ kinh nguyệt và tự khỏi trong vòng vài ngày sau khi bắt đầu hành kinh Các triệu chứng ít trầm trọng Các triệu chứng trầm trọng hơn Đa số phụ nữ có những triệu Rối loạn Các triệu chứng tiền kinh nguyệt đủ Triệu chứng Hội chứng trầm trọng để gây mất sức và suy chứng nhẹ trong cuối thời kỳ khí sắc tiền kinh nguyệt tiền kinh nguyệt hoàng thể ttền kinh nguyệt nhược Các triệu chứng tiền kinh nguyệt đủ khổ sở để ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người phụ nữ
Chẩn đoán PMDD – Hướng dẫn cho bác sĩ lâm sàng Triệu chứng trầm cảm, lo lắng, nhận thức và thể chất 1 * Tâm trạng chán nản, cảm giác tuyệt vọng,tự ti 2 * Đột nhiên cảm thấy buồn hoặc rơi nước mắt, với sự nhạy cảm • 5 trong số 11 yếu tố, với ít tăng lên về chán ghét bản thân Giảm hứng thú trong các hoạt động thông thường nhất 1 trong 4 triệu chứng cụ Lờ mờ, mệt mỏi, thiếu năng lượng Thay đổi đánh dấu sự thèm ăn và thèm ăn đối với một số loại thể ở mục *. thực phẩm Mất ngủ hoặc quá mẫn • Gặp trong hầu hết các chu kỳ 3 * Lo lắng, căng thẳng, cảm giác bị bó buộc hoặc cảm thấy vượt quá sức chịu đựng của bản thân kinh nguyệt trong năm qua. 4 * Khó chịu dai dẳng hoặc rõ rệt, tức giận, tăng xung đột giữa các cá nhân • Các triệu chứng có thể bắt 5 Cảm thấy choáng ngợp hoặc mất kiểm soát 6 Khó tập trung đầu một tuần trước khi có kinh 7 Vú đau hoặc sưng 8 Nhức đầu và kết thúc hoàn toàn trong Đau khớp hoặc cơ 9 10 Tăng cân vòng vài ngày sau khi hết kinh 11 Cảm giác bồng bềnh, lâng lâng Ellen W. Freeman et al. Premenstrual Dysphoric Disorder: Recognition and Treatment. Primary Care Companion J Clin Psychiatry 2003;5:30–39